[126]J.
Jabłkobity, jabłkowity (o koniu), mający na maści plamy jakby jabłka.
Jabło, jabłko.
Jabrządź, jarząb.
Jachać, jechać.
Jacy, tylko, jedno, jeno, lecz, jak, kiedy; j. kto, byle kto; j. gdzie, gdziekolwiek.
Jaczci, jeżeli.
Jać (jał), jechać.
Jadamaszek, adamaszek.
Jadły, żarłoczny.
Jadomy, jadalny, zdatny do jedzenia.
Jadowicić, zatruwać.
Jadowić, 1) zaprawiać jadem, czynić jadowitym; 2) gniewać, jątrzyć; j. się, gniewać się, złościć się.
[127]Jadowisko, zajadłość, pasja.
Jadowizna, jędza.
Jadówka, krosta.
Jadwabny, jedwabny.
Jadwichna, jadwiszka, poduszeczka do szpilek.
Jadwiśka, katanka kobieca wzorzysta, zdobna szychem i paciorkami.
Jadzić się, gniewać się, srożyć się.
Jafer, jagody leśne, krzaki czarnych jagód, kępy borówek, czernic, jeżyny.
Jaić się, marudzić, guzdrać się.
Jajak, 1) rękojeść; 2) mała szabelka; 3) mała książeczka.
Jajce, jaje.
Jaje, za jaje stać, nic nie znaczyć.
Jajokrągły, owalny.
Jakiekoli, jakkolwiek, jakbądź.
Jakli, jaklej, jaklek, jakbądź, jakkolwiek.
Jakmiarz, jakmierz, jakoby, bezmała, prawie, około, ledwie nie.
Jaknąć, pisnąć, odezwać się.
Jakochmy, jakośmy.
Jakokole, jakokoli, jakokolwie, jakkolwiek, jakbądź.
Jakokoli, jakoli, chociaż, aczkolwiek, lubo, pomimo.
Jakoli, jak.
Jakóbowa dróżka, droga mleczna.
Jakóś, niegdyś, pewnego razu.
Jaktor (zamiast aktor), handlarz.
Jakuśki, jakiś, jakiśkolwiek.
Jakże, tak jest!
Jalmurka, jarmułka, czapeczka, mycka.
Jałacie, jełacie, biada! gorze!
Jałat, 1) nikczemnik, nędznik; 2) biedak.
Jałmonka, czepiec nocny.
Jałmożna, jałmużna.
Jałmurka, p. Jalmurka.
Jałochna, jałówka.
Jałowaty (z tur. al, czerwony), jasnożółty.
Jałowię, jałówka.
Jamo, kędy, gdzie.
Jampułka, ampułka.
Jamurłach (z tur. jagmurlek), burka, opończa.
[128]Janaki, jednaki.
Janako, jednako.
Janczarycha, janczaryczka, niewola turecka, tyranja.
Janczaryn, janczar, piechur turecki, przysposobiony z porwanego dziecka chrześcijańskiego.
Janczyk (z tur. jandżù́k), rodzaj czapraka.
Jandowa, janduła (z lit. indas), czara.
Jandziar, p. Andziar.
Janiczar, janiczer, janczar; p. Janczaryn.
Jankor, rankor, uraza, gniew.
Jankorliwy, złośnik, popędliwy, obraźliwy.
Jantar (śr. łac. gentarum, lit. jentáras), bursztyn.
January, styczeń.
Jany, jeden.
Japończa (tur. japondża), opończa, burka.
Japrahl, japrakła, japralema, japrał, dera wełniana.
Jar, jaro, 1) wiosna; 2) zboże jare.
Jarak (tur.), szturmak, petarda.
Jarczak, lekki gatunek kulbaki, siodło tatarskie.
Jarki, jasny, słoneczny.
Jarko, gorąco, żwawo, krzepko.
Jarlak (z niem. Jährling), roczniak, jagnię tegoroczne.
Jarlik, jarłyk (z tur. jarleg), dyplom, piśmienne pozwolenie.
Jarmak, 1) p. Giermak; 2) jarmark.
Jarmica, jarmo, jarzmo.
Jarmulach, p. Jarmułach.
Jarmułuk (z tur. jagmurlek, płaszcz), rodzaj tkaniny, barchan podwójnypodwójny.
Jarmurka, jarmułka, p. Jalmurka.
Jarny, letni.
Jaro, jędrnie, krzepko.
Jarować, 1) przebywać gdzie wiosną; 2) trenować konia.
Jaruga, kałuża, jar błotnisty, wądoł.
Jarz, jarzyna, zboże jare.
Jarzęcy, wiosenny, letni, jary.
Jarzmo, jerzmo, uprząż na woły; niewola, ciężar; wiązanie drewniane, rusztowanie.
[129]Jarzny, jary, wiosenny, letni, tegoroczny,tegoroczny.
Jasien, jasin, jesion.
Jasiotr, jesiotr.
Jaskolczy, jaskołczyn, jaskółczy.
Jaskrzawy, jaskrawy.
Jasłka, jasełka, żłobik.
Jasły, jasła, jasełka.
Jasnowdzięczny, miły, piękny.
Jasnowschodny, wschodzący jasno.
Jastewny, żarłoczny.
Jastkolica, jastkoła, jaskółka.
Jastrych, p. Astrych.
Jasyr, jeńcy, niewola tatarska.
Jaszczerzyca, jaszczorka, jaszczurka.
Jaszczurcy, jaszczorczy, jaszczorowy, jaszczurczy.
Jaszczyć się, podskakiwać z radości, cieszyć się.
Jaśle, (lm.) jasła, żłób.
Jaślice, jaśliska, jaśliszka, jasełka, żłób.
Jaśnia, światło dzienne; na jaśnią wyciągnąć: wydobyć na światło dzienne, wyświetlić.
Jata, schronienie, budka, szałas, szopa.
Jato, stado.
Jatro, krostka.
Jawien, jawny, okazały, wydatny.
Jawisko, zjawisko, widzenie.
Jaz, grobla kierująca wodę na koło młyńskie; zagroda na rzece do wstrzymywania i łowienia ryb; przyrząd z wikliny do chwytania ryb; miejsce płytkie łączące wody głębsze; skała wystająca z pod wody.
Jaz, ja.
Jazgot, pisk, wrzask, hałas, krzyk; mamrotanie.
Jazgotliwy, opryskliwy, kłótliwy.
Jaże, aż.
Jądro, skorupa; łupina.
Jątrew, jątrewka, jątrzewka, bratowa.
Ją-ż, którą, (od dawnego zaimka względnego: iże, jaże, jeże).
Jecy, jedki, jeńcy, obżarty, żarłoczny.
Jedbaw, jedwab.
Jedejnaćcie, jedenaście.
Jeden, ktoś, jakiś.
[130]Jedenaćcie, jedennaćcie, jedenaście.
Jeden każdy, każdy z osobna.
Jedennasny, jedenasty.
Jedki, p. Jecy.
Jedl, jedla, jedła, jodła.
Jedlca, jodlce, p. Jelca.
Jedło, jadło, jedzenie.
Jednacz, pojednawca, pośrednik.
Jednaczek, jedynak.
Jednać, godzić kupując, umawiać się, targować, najmować, zamieniać.
Jednakowić, jednaczyć, czynić jednakowym.
Jednanie, w znacz. wyrok rozjemczy; zrządzenie boskie.
Jedną, jednąc, jeden raz.
Jedno, 1) jedność, całość; 2) jeno, tylko; nie lża jedno, trzeba, nie można nie; nie mogę j. nie mogę nie, muszę.
Jednobożnik, monoteista, czciciel jednego Boga.
Jednochodnik, jednochodziec, Inochodnik, junochodnik, koń stępak, kroczak, koń, chodzący jednochodzą.
Jednochodza, jednochoda, inochodza, inochoda, chód konia prędszy od kłusa, w którym koń stąpa wprzód obiema nogami prawemi, a potym obiema nogami lewemi.
Jednoczłonny, mający jeden członek.
Jednodzierstwo, rząd samowładny, samowładztwo.
Jednokupiec, p. Jedynokupiec.
Jednolitnie, jednolicie.
Jednomlecznik, mleczny brat.
Jednoradek, rodzaj długiej sukni męskiej z grubego sukna.
Jednorożec, rodzaj małego działa.
Jednosobnik, łóżko na jedną osobę.
Jednosobny, jednoosobowy, na jedną osobę.
Jednowłajca, jedynowładzca.
Jednowłasność, jedynowładztwo.
Jednożenia, jednożeniec.
Jedny, jadalny.
Jednylki, równy, jednakowy.
Jedurny, jedyny, sam jeden, samiuteńki.
[131]Jedwa, ledwo.
Jedwabnica, jedwabnik, tkanina jedwabna.
Jedwo, jedwoż, ledwo.
Jedy, kiedy, gdy.
Jedykuł, jedykuła, jedykule (z tur. jedi kullè, siedem wież), więzienie, wieża.
Jedyniec, odyniec.
Jedynobójca, walczący z jednym tylko przeciwnikiem.
Jedynokupiec, samokupiec, kupiec monopolista.
Jedynokupny, monopolowy.
Jedynokupstwo, jednokupctwo, jednokupiectwo, monopol handlowy.
Jedynorzędztwo, jednowładztwo, samowładztwo.
Jedyność, jedynostwo, jedność nierozerwalna; właściwość tego, który jest jeden w swoim rodzaju.
Jedynowładec, jedynowłajca, jedynowładzca, samowładzca.
Jedza, pokarm, pożywienie, jedzenie, jadło.
Jedzak, jedziak, dużo jedzący.
Jedzinaczka, jedynaczka.
Jedzinak, jedynak.
Jedzinie, jedynie.
Jedzinowłaściec, jedynowładca, samowładca.
Jedziny, jedyny.
Jedziwo, jedzywo, jedzenie, jadło.
Jegdy, kiedy, gdy.
Jegojski, jego, należący do niego.
Jego-ż, którego, czego.
Jek, 1) jak; 2) gach.
Jeki, jaki.
Jelca, jelec, obłąk na rękojeści szpady, szabli i t. p. służący do ochrony ręki.
Jele, ile, wielewiele.
Jelekole, jelekroć, ilekolwiek, ilekroć.
Jelidocznia, Laodycea (w Azji Mniejszej).
Jeliko, jelko, ile.
Jelkokoli, jelkoli, ilekolwiek.
Jelko-telko, ile-tyle.
Jelnik, las jodłowy lub świerkowy, jedlina.
Jelunek, jelonek, młody jeleń.
Jełmużna, jałmużna.
[132]Jemiel, jemioła.
Jemiołuch, p. Paszkot[1].
Jen, jeno, tylko.
Jen, jena, jeno, jeden, pewien.
Jen, jenż, jenże, jenci, który, on, ów.
Jenaczej, inaczej.
Jenąż, aż tu, aliści, wtym, nagle.
Jenie, jedzenie, jadło.
Jenka, branka, niewolnica.
Jenkole, którykolwiek.
Jenorożec, jednorożec.
Jenylki, p. Jednylki.
Jenż, jenże (ż. jaże, n. jeże), p. l. Jen.
Jeńctwo, jęctwo, jęstwo, jeństwo, niewola.
Jeńcy, p. Jedki.
Jeński, jeńczy, niewolniczy.
Jercha, p. Irzcha.
Jerczak, p. Jarczak.
Jerszany, irchowy.
Jerzmo, jarzmo.
Jesien, jesień, jesion.
Jesny, isny, jedzący, pożerający, żarłoczny.
Jespan, jeśpan, jegomość pan, waćpan.
Jesteństwo, jestestwo, istnienie, byt, istność, istota.
Jestestwienny, istotny.
Jestli, jeżeli, jeśli.
Jestność, p. Jesteństwo.
Jestny, jadalny.
Jestwo, p. Jesteństwo.
Jeszczerzyca, jeszczorka, jaszczurka.
Jeszutność (cz. jeszitnost’) marność, próżność.
Jeście, jesteście.
Jeść, jest.
Jeśli, w znacz. czy.
Jeśm, jestem.
Jeśmy, jesteśmy.
Jeśny, obżarty, łakomy.
Jezda, jazda.
Jezdecki, jezdeczny, jeździecki, należący do jeźdźca.
Jezero, jęzioro, inzioro, niezioro, jezioro.
Jezierny, jeziorowy.
Jezno, jezdno, konno, wierzchem.
Jezny, jezdny, używany do jazdy.
Jeździć kogo, wieźć.
Jeździwać, jeżdżać, jeździć.
Jeżak, snopek, układany w strzesze kłosem do góry.
Jeżdżały, 1) zdatny do jazdy; 2) bywalec.
[133]Jeżekoli, cokolwiek.
Jęc, skarga.
Jęcie, ujęcie, pojmanie.
Jęciec, jeniec, niewolnik.
Jęctwo, jeństwo, niewola.
Jęcy, smaczny do jedzenia.
Jęćstwo, pp. Jęctwo.
Jędrnoszka, kobieta jędrna.
Jędrzeć, jędrznąć, jędrnieć, stawać się jędrnym.
Jędrzyć, jędrnić, czynić jędrnym.
Jędzon, zły duch, djabeł.
Jękacz, jękała, jąkała.
Jękotanie, jąkanie się.
Jęstwo, jeństwo, niewola.
Jętca, jeniec.
Jęty, ujęty, wzięty, pojmany; jeniec; koń j., mocny.
Język, w znacz. 1) jeniec, schwytany dla powzięcia wiadomości o nieprzyjacielu; 2) naród.
Ji, ja, je, on, ona, ono. Ji, go.
Jiden, jeden.
Jidno, jednojedno.
Jikała, jąkała.
Jiż, jiżto, jiżtoć, p. Jen, jenż.
Jojczeć, jęczyć, stękać, kwękać.
Jołdasz (z tur.), kamrat, towarzysz.
Jopa, jupa, kamizelka kobieca, stanik.
Jowiler, jubiler.
Juchta, jarmark.
Judykat, wyrok, dekret.
Juhas, juchas, jukas, pasterz owiec w Tatrach; młody góral.
Juka, kamizela.
Julep, julepek, julipek, ilop (z arab.), ulepek, lekarstwo gęste a słodkie.
Juljus, miesiąc lipiec.
Juniec, byczek, młody byk; dziarski młodzieniec.
Junkiery, wstążki, stroje.
Junoch, junocha, junosz, junosza, juniec, dziarski młodzieniec, junak; pan młody.
Junochodnik, p. Jednochodnik.
Jura, 1) sąd; 2) kłamstwo, blaga; 3) baśń.
Jurgield, jurgielt (z niem. Jahrgeld), płaca roczna, żołd.
Jurgieltnik, pobierający jurgielt.
[134]Jurzny, jurny, lubieżny.
Juszny, juszysty, soczysty.
Jutrać, odkładać do jutra.
Jutrze, jutro.
Jutrzenny, jutrzni, jutrzny, ranny, poranny.
Jutrznia, wczesne nabożeństwo ranne, msza poranna; świt, świtanie, brzask poranny.
Jutrzniejszy, jutrzejszy.
Jutrzyna (z niem. Morgen), mórg, miara powierzchni.
Juwant (z łac.), pomocnik, wspólnikwspólnik.
Juże, już, teraz.
Jużyna, podwieczorekpodwieczorek, drugie śniadanie.
Jużynować, jeść drugie śniadanie.
• PDF 
• MOBI 
Błąd autorów; odwołanie do hasła, które w tym słowniku nie istnieje. Zobacz to
hasło w Słowniku ilustrowanym języka polskiego.
