[134]K.
K, ku, do, według.
Ka, p. Ki.
Kabacik, kaftanik, kamizela kobieca.
Kabaj, kabak, kabat, kaftan, suknia zwierzchnia męska albo kobieca.
Kabak, szynk, karczma.
Kabała, 1) apokryficzna literatura żydowska; 2) wróżenie z kart; 3) wróżenie; 4) intryga; 5) kłopot, ambaras.
Kaban, wieprz.
Kabanina, 1) mięso wieprzowe; 2) mięso końskie.
Kabat, kaftan lub kurtka wcięta w pasie z dwoma fałdami z tyłu wyszywana szychem i guziczkami, surdut; koszula, w którą ubierano skazańca na śmierć; więzienie, areszt, pręgierz.
Kabatek, bluzka kobieca.
Kabatka, koszula z cienkiego płótna.
Kabil (arab.), pokolenie.
Kaby, gdzieby! gdzieżby!
Kacabaja, kacawejka, kaftan ciepły kobiecy albo męski z krótką spódnicą fałdowaną, szubka.
Kacała, bat gruby, batog; człowiek gruby.
Kacawejka, p. Kacabajka.
[135]Kacerny, kacerski, heretycki, sekciarski; szkodliwy, okrutny; przeklęty.
Kacerować, kacerzować, nazywać kogo kacerzem.
Kacerzstwo, kacerstwo, herezja.
Kaciała, kaczała, 1) duży brzuch; człowiek otyły; 2) niezdara.
Kaczerny, kacerski.
Kaczornik, kojec kaczy.
Kać się, p. Kaić się.
Kadja, kady, sędzia turecki.
Kaducznik, przywłaszczyciel cudzego majątku prawem kaduka, t. j spadku bezdziedzicznego i beztestamentowego.
Kaduk (z łac. caducus), 1) spadek bezdziedziczny i beztestamentowy; prawo dziedzictwa do dóbr tego rodzaju; 2) padaczka, epilepsja; 3) djabeł, zły duch.
Kady, kędy, dokąd, gdzie, byle gdzie; gdy.
Kadzidlnia, kadzidlnica, kadzielnica.
Kadzilnik, kleryk trzymający świecę podczas mszy.
Kafa, kawa.
Kafar, skała wystająca z morza.
Kaftyrek (franc.), imbryk do kawy.
Kagan, kaganiec, świecznik.
Kaić się, kać się, wystrzegać się, pilnować się.
Kaimcanin, łotr zakamieniały.
Kaj, gdzie.
Kajać się czego a. czemu, żałować czego, pokutować za co; K. się, nad kim: litować się; K. się czym, w czym, z czego: brać z czego wzór; K. się czym czego: wymawiać się czym od czego.
Kający, żałujący, pokutujący.
Kajniebądź, gdziekolwiek.
Kajniekaj, gdzieniegdzie.
Kajś, gdzieś, dokądś.
Kak, jak.
Kaki, jaki.
Kakie, kako, jak, jako.
Kakoćkoli, jakkolwiek, chociaż.
Kakokole, kakokoli, kakole, kakoli, jakkolwiek.
Kakoż, jakże.
Kalabrak, d. gra w karty.
[136]Kalander, dzierlatka (ptak).
Kalaputryna, awantura.
Kalata, łoże w stajni dla czeladzi.
Kaleciaty, mający kaletę, dbający o kaletę czyli kiesę.
Kaleczny, kaleki, ułomny, wątły.
Kaleczyć się, w znacz. męczyć się.
Kaledonja, Szkocja.
Kalefaktor, kalafaktor, stróż albo woźny szkolny; przen. donosiciel, lizus.
Kalemkiar, zasłona twarzy u kobiet muzułmańskich.
Kalenda, kalanda, dzień pierwszy miesiąca.
Kalenica, słomiane snopki maczane w glinie, stanowiące poszycie strzechy.
Kaletki, klapki przy gorsecie.
Kalikanta, kalikancista, kalkancista, ten, co depcze pedały miechowe u organów.
Kalikarnia, mieszkanie dla kalkancistów i dziadów kościelnych.
Kalisty, błotnisty, pełen kału.
Kaliszan, kalteszal, mieszanina z piwa, wina, soku cytrynowego i chleba kruszonego, osłodzona.
Kalitus, czapka, kapelusz.
Kaliwo, ziarnko, źdźbło, odrobina.
Kaliżdy, kalżdy, każdy.
Kałabałyk, zła sprawa, opały.
Kałamajka, wełniana materja pasiasta.
Kałamaszka, kałamajka, wózek wybity korą lipową; lekki wózek jednokonny.
Kałantyr (z ros.), kaftan bez rękawów.
Kałarasz, żołnierz turecki; posłaniec konny.
Kałausz, kałauz (z tur.), 1) przewodnik; 2) więzienie.
Kałauzować, 1) przewodniczyć, być przewodnikiem; 2) więzić.
Kałdun, brzuch; wnętrzności; brzuchacz, żarłok, obżartuch.
Kałdunić się, chmurzyć się.
[137]Kałkan (z tur.), puklerz, tarcza okrągła a wypukła.
Kałkus (niem. Kalkguss), ług wapienny.
Kałokrewny, melancholijny.
Kaługa, kałuża.
Kam, dokąd, kędy.
Kamcha, chamcha, adomaszek, tkanina jedwabna.
Kamelor, kamelar, kamlar (z n. Kamelhaar), włosie z kozy angorskiej.
Kamena (łac.), muza, poezja.
Kamerat, kamrat, towarzysz.
Kamerja, ozdoba z drogich kamieni.
Kameryzować, wysadzać drogiemi kamyczkami.
Kamiennik, kamieniarz.
Kamiony, kamienny, z kamienia zrobiony.
Kamizola, kontusz.
Kamlar, p. Kamelor.
Kamo, kamoż, dokąd, kędy.
Kamoś, gdzieś.
Kampament, kampement (z franc. campement), obóz; biwak, manewry.
Kampana, 1) dzwon; 2) ozdoby złociste i srebrne.
Kampsor (śr. łac.), podskarbi bursy, pobierający kożubalec.
Kampust, kanpust, maślanka.
Kamwolowy, z sierści wielbłądziej.
Kanaczyć, stroić, zdobić.
Kanafarz, p. Kanaparz.
Kanak, kosztowny naszyjnik; pieszczoszek, ulubieniec.
Kanaparz, piwniczy i szafarz klasztorny.
Kanar, 1) cukier trzcinowy z wysp Kanaryjskich; słodycz; 2) wino kanaryjskie.
Kanarchać, czytać śpiewając.
Kanawac, kanawaca, kanawaka, kanawas (wł.), kanwa; rodzaj tkaniny.
Kanąć, kapnąć, kroplami spadać.
Kancerować, zarażać rakiem, psuć, toczyć.
Kancerowaty, rakowaty.
Kancerz, kancerek, kacerek, mała siatka na kiju do łowienia raków albo do wybierania ryb.
[138]Kancja, pieśń.
Kandor (z łac. candor), czystość, niewinność, prostota obyczajów.
Kandyba, wielki brzuch, człowiek brzuchaty; kobieta rosła a chuda; koń rosły; duża szkapa niezgrabna.
Kandys, kandyt, kandyz, cukier lodowaty, skrystalizowany z cukru trzcinowego.
Kanga, wojna.
Kanienie, kapnięcie (łzy).
Kankol, kąkol.
Kankry (z łac. cancer, rak), wrzody, owrzodzenia.
Kanownik, kanonik.
Kanpust, p. Kampust.
Kantak, 1) belka kanciasta; 2) pazur.
Kantarzej, urzędnik wojskowy na Zaporożu, dozorujący wpływ podatków, oraz miary i wagi.
Kantyk, pieśń, hymn.
Kany, dokąd, kędy, którędy, gdzieś.
Kapalin, rodzaj szyszaka.
Kapia, kapka, kropelka.
Kapica (łac.), habit mniszy, kaptur.
Kapij, kapik, kapturek, dawny ubiór kobiecy na głowę.
Kapitanarmus, żołnierz mający nadzór nad bronią i nabojami.
Kapitulum, kapituła, kapituł, rozdział z Pisma św.
Kapkan, haki przy przynęcie na wilki i lisy.
Kapla, p. Kapia.
Kaplerz, kapljerz, 1) szkaplerz; 2) część zbroi około szyi.
Kapła, kaplica; kapelanja.
Kapłanica, kapłanicha, kapłanka.
Kapłanik, kapłannik, kapłaniczek, kleryk.
Kapłon, kapłun, zupa wodzianka, gramatka.
Kaprawy, cierpiący na kaprawość czyli łzotok.
Kapsarz, rzemieślnik wyrabiający kapsy (kabzy) czyli woreczki; noszący za kim kapsę.
Kapszczyzna, czopowe, dawny podatek za prawo pędzenia wódki albo piwa.
Kaptan, kaftan.
Kapturać, kapturzyć, wkładać na kogo kaptur.
[139]Kapudrok, kapudrak, surdut, tużurek, kapota.
Kaput, rozdział w książce.
Kapuza, duża czapka futrzana, kaptur.
Kara, karza, karność, rygor.
Karacena, pancerz łuskowaty.
Karać z czego albo o co, strofować, upominać; K. co, hamować, ukrócać; K. się, kajać się, żałować, poprawiać się, brać sobie z czego przestrogę.
Karantować, łajać; uśmierzać; namawiać.
Karasować się, przygotowywać się.
Kara tarasowa, kara więzienna.
Karawaka, krzyż opatrzony siedmiu krzyżykami i 18 literami.
Karawan, 1) wóz długi, ciężki; 2) karawana.
Karawanseraj, karwanser, karwasar, karwasera, dom zajezdny na Wschodzie.
Karazja, sukno grube, samodział, p. Kierezja.
Karbacz, korbacz, bicz, rzemień do bicia.
Karbarja, warzelnia soli.
Karbarz, karbowy, dozorca, ekonom, podstarości.
Karbasowy, lniany, płócienny.
Karbić, gawędzić, pleść, gadać.
Karbnik, urzędnik żupny.
Karbona, skarb, skarbona.
Karbunkuł, drogi kamień ciemnoczerwony.
Karby, kark.
Karceres, karcer, areszt w zakładzie naukowym.
Karcioch, karciof, karczoch.
Karcz, karc, 1) krzak; 2) skok koński.
Karcz, jadło, osypka dla psów.
Karczyć, karcić, strofować.
Kardasz, p. Kierdasz.
Kardasztwo, braterstwo; p. Kierdasz.
Kardusz, kark, barki.
Kardynałka, pelerynka damska.
Kareta, nosze, lektyka.
Karkosz, łuczywo.
Karkusz, barki.
Karluk, karzeł; kulas, litera niekształtna.
[140]Karlus, zuch, junak.
Karło, krzesło, fotel.
Karm, karmia, pokarm.
Karmny, nadziany, faszerowany.
Karpać, nadziewać coś po kawałku, cerować, zbierać fałdki, łatać, sporządzać.
Karpentarz, cieśla górniczy.
Karpić, ślęczeć nad czym.
Karśniawy, mańkut.
Kartan, kartana, kartauna (niem.), duża, 48-o funtową kulę wyrzucająca armata, murołom.
Kartelusz, kartka, kwitek, afisz, gazeta.
Karw, wół stary i ociężały.
Karwa, krowa.
Karwan, karawan.
Karwasar, karwaser, p. Karawanseraj.
Karwasz (węg.), naramiennik żelazny, krótka szabla.
Karwat, 1) pastuch; 2) gatunek szabli (podług wzoru kroackiego).
Karwatka, suknia krótka, bez poły, według mody kroackiej.
Karwatka, kwaterka, miara na płyny.
Karza, kara.
Kasać, zakasywać; junaczyć się, występować hardo; K. się na co, porywać się na co, kusić się o co, wspinać się na co.
Kast, oprawa drogiego kamienia.
Kastalon, kasztelan.
Kaszywo, jarzyny, z których robi się kasza.
Kata! licha tam!
Katabasis (greck.), zejście z góry na dół.
Katalet, katafalk.
Katan, katana (z węg. katona, wojak), stary żołnierz, weteran, wiarus.
Katapulta, kusza, machina wojenna do wyrzucania pocisków.
Katarakta, żelazna krata w bramie.
Katarrus, katarus, katar.
Katera, miecz prosty, długi, husarski.
Katerwa (łac.), tłum.
Katędy, tędy.
Katukopa, wisielec, szubienicznik, hultaj.
Katulać się, toczyć się, tułać się.
[141]Kauszyk (z białor.), czarka, czerpak.
Kauza (łac. causa), sprawa sądowa.
Kauzydyk (łac.), rzecznik, adwokat.
Kauzyperda (łac.), lichy adwokat przegrywający sprawy.
Kawa, 1) kawka; 2) plotkarz, plotkarka. Pójść w K-y, być wystrychniętym na dudka; na marne pójść.
Kawaler, kawalir, kawalor, żołnierz konny, kawalerzysta.
Kawalkować (z włos. cavalcare), jeździć konno; ujeżdżać konia.
Kawecan, kaweczan (z wł. cavezzone), uździenica, kiełzno.
Kawerna (łac. caverna), jaskinia, pieczara, jama.
Kawić, pokawić, 1) drwić głową, poszkapić się, głupstwa popełniać; 2) bredzić, pleść, jak kawka.
Kawr (z tur. giawur, niewierny), giaur, nazwa chrześcijan u Turków.
Kawtan, kaftan.
Kazać na kogo albo na co, spuszczać się, liczyć; pysznić się, odgrażać się; K. pyszno, dumą się unosić.
Kazadlnica, kazalnica.
Kazanny, kazaniowy, należący do kazania.
Kazany (z czesk.), piękny, skromny, moralny.
Kazeata (łac.), rodzaj potrawy z sera.
Kazień, kaźń.
Kazjatka, kasjatka, kaftanik kobiecy.
Kazka, skaza, rysa, szczerba.
Kazus (łac)., przypadek, traf, trudność, skrupuł.
Kaźnić, karać, karcić.
Kaźń1. Kaźń, kazień, 1) nakaz, rozkaz; 2) kara; 3) skazanie, wyrok skazujący; 4) męka, udręczenie; 5) karność.
Kaźń2. Kaźń (z arab. i tur.), kasa, skarb.
Każub, p. Kozub.
Kąbłać, p. Kębłać.
Kądziałka, kądziel.
Kąkolik, kąkolnik, grzesznik, kacerz.
Kąsawy, kąsający, uszczypliwy.
[142]Kąsek, trochę; ni kąska: ani trochę.
Kąszczek, kąsek, kawałek; trochę.
Kątnik, człowiek nieznany, pokątny; sublokator, komornik.
Kątrzyć, kętrzyć, cudzołożyć.
Kątybernija (łac.), cech, zgromadzenie cechowe.
Kcieć (kcie, kciał), kwitnąć.
Kębłacz, kębłak, wychowanek, pieszczoch.
Kębłać, kąbłać, kambłać, piastować, pieścić.
Kęczysko, kąt.
Kędykole, kędykoli, kędykolwie, kędykolwiek, gdziekolwiek, dokądkolwiek.
Kędzierz, kędzior.
Kędziorek, deseń na pisankach.
Kędziornik, fryzjer, perukarz.
Kępać, kąpać.
Kęs, kawałek; trochę, nieco, o mało.
Kęsać, kąsać.
Kęsy, kusy.
Khan, 1) chan tatarski; 3) gospoda, karczma.
Ki, ka, kie, jaki, co za.
Kiap, koncha, muszla.
Kichlarz (niem.), piernikarz.
Kickać, wodą pryskać.
Kiczka, wiązka.
Kidać, rzucać, wyrzucać; K. się, padać, sypać się.
Kie, kiej, kaj, kiedy, gdy, skoro, jeśli.
Kieby, gdyby, byleby.
Kieca (z węg. kecse), 1) suknia kobieca; 2) żołnierski płaszcz, suknia sukienna na zbroję; 3) koc, gunia, sukmana.
Kiecz, kiecza, p. Kieca.
Kiedajszy, od kiedy istniejący, jak dawny.
Kiedyby, gdyby, jeśliby, byleby.
Kiedykole, kiedykoli, kiedykolwie, kiedykolwiek.
Kiegdy, jegdy, jedy, kiedy.
Kiej, lecz, skoro, kiedy, jak, gdzie.
Kiejby, gdyby, jakżeby, gdzieby.
Kiejstrank, p. Kiersztrank.
Kiejwo, jakby, oto.
Kiela, 1) ile? 2) kilka.
Kielcować się, śmiać się, żartować.
Kielczaty, zębaty.
[143]Kielczyk, wydatki, koszty.
Kielec, duży kieł.
Kielimka, kielemka, rynka do smażenia.
Kielko, 1) kilka; 2) ile.
Kielkoś, kilka.
Kielo, kilka.
Kiełbodziej, kiełbaśnik.
Kiełp, kiełb, łabędź.
Kiełzać (się), kiełznąć (się), ślizgać się, potykać się, pośliznąć się, potknąć się.
Kiełzno, uzda, mundsztuk, hamulec, kawecan.
Kiemlarz (z niem. Kämmerer), kasjer miejski.
Kień, pień.
Kiepieniak, kiepienniak, p. Kopieniak.
Kieptar, kożuszek bez rękawów, serdak; spódnica galonami wyszywana.
Kiepura, wysoka czapka staroświecka, futrem obłożona.
Kier (z tur. kyr), 1) kir; 2) płaszczyzna, pole nieuprawne.
Kierca (niem.), duża świeca woskowa.
Kierchmasz (z n. Kirchmess), kiermasz, odpust, jarmark.
Kierchow (z niem. Kirchhof), cmentarz ewangielicki.
Kierdasz (węg.), 1) brat, pobratymiec; 2) braterstwo, przyjaźń.
Kierdel, stado, gromada owiec, kóz.
Kierecina, zarośla, krzaki, chróst.
Kiereja, kierejka, kireja, surdut i opończa futrem podszyte, burka.
Kieresze (z węg. kereszt, krzyż), cięcie, blizna od cięcia.
Kierezja, grube proste sukno, sukmana sukienna.
Kierlesz, kyrie eleison.
Kiermasz, uczta, biesiada, uroczystość wiejska kościelna, jarmark.
Kiernowy, mocny, jędrny, dychtowny.
Kierstrang, kierstrank, kierstrąg, kiersztrang, kiersztrank (z n. Kirschtrank), wiśniak.
Kierz, krza, krzak.
Kierzowaty, krzakowaty.
Kiestrzanek, p. Kiersztrank.
Kieszynia, kieszeń.
Kieścień, p. Kiścień.
[144]Kieśkolwiek, kiedykolwiek.
Kietka, kiecka; p. Kieca.
Kihaja (tur.), marszałek dworu, murgrabia.
Kijań, pałka, maczuga, młot.
Kijec, kijania, rodzaj broni, buława żelazna z krótką rękojeścią.
Kijować, bić kijem.
Kijownica, wielka świeca kościelna.
Kila (celown. kilom, narzędn.: kilą), kilka.
Kiladziesiąt, kilkadziesiąt.
Kilakroć, kilka razy.
Kilanaście, kilkanaście.
Kilaś, kilka.
Kilekole, ilekolwiek.
Kili, kilki, jak wielki.
Kiliko, kilka.
Kilim, kobierzec domowej roboty, dera, koc.
Kilimka, p. Kielimka.
Kilkadwadzieścia, dwadzieścia kilka.
Kilkadzieście, kilkadziesiąt.
Kilko, jakiś czas.
Kilkornasób, kilkakrotnie.
Kilkory, kilkoraki, różnorodny.
Kiloby, byleby, tylkoby.
Kilonaście, kilkanaście.
Kiłajka, laska, pałka nabijana krzemieniami.
Kima, noc, spanie w nocy.
Kinal, kinał (z hiszp.), 1) walet czerwienny w kartach; 2) p. Kindybał; wielki nos, nochal.
Kinąć (zam. kidnąć), rzucić, smyrgnąć; dać znak skinieniem, skinąć, machnąć; rzucić się.
Kindybał, kinal, gbur, prostak, ordynus; bojaźliwy, tchórz.
Kindiak, dera na konie.
Kinet, rodzaj kamlotu.
Kiniony, kwaśny, kwaszony.
Kinior, chleb razowy.
Kipiel, topiel, toń, woda kotłująca się.
Kir, kier, sukno liche.
Kira, polana w górach otoczona lasem; woda płynąca krętym korytem.
Kirchow, p. Kierchow.
Kirejka, pp. Kiereja.
Kirówka, spódnica wełniana.
Kirsztrank, p. Kiersztrank.
Kirys, kiryś, kiras (z fr. cuirasse), zbroja na piersi, napierśnik, pancerz.
[145]Kiryśniczek, dukat, czerwony złoty.
Kiryśnik, jeździec ciężko uzbrojony, husarz.
Kis, 1) coś kwaśnego; 2) wrzód.
Kisać, 1) kisnąć; 2) kisić, kwasić.
Kisały, kisiały, kisły, kwaśny, kwaszony, skwaśniały.
Kisasani (węg.), panna.
Kiszka, mleko zsiadłe.
Kiś, jakiś.
Kiścień (tatar.), broń tatarska, kawał ołowiu a. kość, uwiązana na rzemieniu przy toporzysku.
Kiślak, człowiek słabowity, cherlak.
Kiślica, coś kwaśnego.
Kitlik, stanik kobiecy.
Kiwior, wysoka czapka, turban; zawój turecki.
Klamer, klamra.
Klamrować-zaklamrować, zagadnąć w ten sposób, żeby zagadnięty nie wiedział co odpowiedzieć,odpowiedzieć.
Klangor, głos żórawia.
Klar (łac. clarus), 1) jasność, przezroczystość; 2) pogoda; w klar, jasno, jawnie, otwarcie.
Klaret, 1) trunek klarowny; 2) wino przyprawione korzeniami.
Klasztorski, klasztorny.
Klater (z niem. Klafter), sążeń.
Klatry, gałgany, pakuły.
Klauzula, warunek, zastrzeżenie.
Klawa (łac. clava), maczuga, buława.
Klawicymbał, dawny instrument muzyczny w rodzaju fortepianu.
Klawierz, klabierz, fortepjan.
Klawisty, czysty.
Klawt, p. Klater.
Klawy, dobry, piękny, bogaty, dzielny, wyborny.
Kląskać, klaskać językiem jedząc, mlaskać; K. na co, sarkać, szemrać.
Klątewnik, ten, co wyklina.
Klątwa, zaklęcie.
Klecha, nauczyciel wiejski, bakałarz; partacz, niezdara.
Klecić, płodzić.
Kleć, 1) buda, klitka; 2) skrzynia, paka; 3) licha robota, partanina; 4) bzdurstwa, koszałki opałki; rojenia.
[146]Klejnocić się czym, pieczętować się, używać jakiego herbu.
Klejnot, chluba, zaszczyt, kamień drogi z herbem, pieczątka; herb, chorągiew z herbem, nagroda.
Klejnotnik, szlachcic, mający herb wspólny.
Klekocy, klekoczący.
Klekotacz, gaduła, papla.
Klektać, uderzać, stukać, pukać.
Klempa, p. Klępa.
Klenina, klonina, drzewo klonu.
Kleniot, klenot, klejnot; herb.
Klenotnik, p. Klejnotnik.
Klepa, sieć na ryby.
Klepać, pleść, przyganiać komu.
Klepka, mniszka, zakonnica.
Kleskać, klaskać.
Kleszczeniec, rzezaniec, eunuch.
Kleścić, klaskać.
Kleśnić, 1) trzebić; 2) plondrować, wypróżniać.
Klęczeń, człowiek klęczący.
Klęczkiem, klęcząc.
Klęk, 1) klęczenie, klęczki; 2) kozica u radła.
Klępa, klempa, rozlazła kobieta otyła, ciężka, niechlujna.
Klęsić, tłoczyć, gnieść, mieszać.
Klęskać, klaskać.
Klęsta, klęska.
Klęt, wyklęty.
Klić się, kiełkować.
Kliić, kleić.
Klij, klej.
Klijowny, klejony.
Klikun, stróż, odzywający się okrzykiemokrzykiem.
Klimakter (z greck. szczebel), rok złowrogi, przypadający co siedem lat; okres siedmioletni.
Klimkować, klinkować, klimkiem się bawić a. rzucić: tumanić, zmyślać.
Klimsać, dzwonić zębami.
Klinot, klejnot, herb.
Klistera, lawatywa, serynga.
Kliszawy, ułomny, kaleka.
Kliszkę wziąć, trafić na przeszkodę.
Klizać, jeść powoli.
Klob, kluba.
Kloba, u wagi nożyce, w których chodzi języczek.
[147]Klofa (z niem. Klafter, sążeń), szczapa drzewa.
Klop, klub.
Klopista, klubowiec, członek klubu.
Kloza (z łac. clausa), zamknięcie, więzienie.
Kluczka, 1) skobel, za który zachodzi klamka; 2) sidło, pułapka, kruczek, fortel; 3) żerdź u żórawia studni do przyczepiania kubła.
Kluczkować, kluczyć, kluczować, wyprawiać różne skoki, aby się wywinąć i uniknąć.
Kluć, pika.
Klusa, koń, klacz.
Kluza, p. Kloza.
Klwać, kluć, wylęgać.
Kładyżka, dzieżka.
Kłamik, kłamstwo, żarcik.
Kłamnąć, skłamać.
Kłańce, zęby wilka.
Kłapacz, 1) terkotka, dzwonek; 2) papla.
Kłapcie, wyłogi, klapy u kożucha, sukmany.
Kłaść, w znacz.: 1) powiadać, twierdzić; 2) K. co czym, uważać, poczytywać za co; 3) mniemać, przypuszczać; 4) cenić, ważyć; 5) chować (umarłych).
Kłobotać, klekotać.
Kłobuk, kapelusz, czapka wysoka.
Kłoda, dyby.
Kłopeć, kłapiec, kłapeć, kawał, duża bryła oderwana w kopalni, odrywek.
Kłopić się, kłopotać się.
Kłopocić się, kłócić się.
Kłopot, kołatka u drzwi.
Kłosać, kłusować.
Kłotka, kłódka.
Kłóć, łupać, szczepać.
Kłótnia, mieszanina.
Kłusać, kłósać, kłosać, 1) kłusować, jechać kłusem; 2) K. albo kłusać się, tułać się, wałęsać się.
Kłusię, kłuś, kłóś, kłoś, zły kłusak, koń ociężały.
KtypaćKłypać, mrugać oczyma.
Kment, p. Gment.
Kmet, kmeton, kmieć.
Kmieć, knieć, bogaty gospodarz; najstarszy w rodzinie, starosta.
Kmiet, gmin, kmiecie.
Kmiotowna, kmieciówna, dziewczyna wiejska.
Kmocha, kmochna, kuma.
[148]Kmostwo, kmotorstwo, kumostwo.
Kmyśli, po myśli.
Kmyślny, pomyślny, pożądany.
Knafel (niem.), guzik.
Knaflak, 1) obcas u trzewika; 2) knafel.
Knaflaki, rzeczy, sprzęty.
Knaflaknik, ten, co robi knaflaki czyli obcasy.
Knaflik, knafliczek, guziczek.
Knap (niem.), czeladnik tkacki; sukiennik.
Knapstwo, tkactwo, sukiennictwo.
Knawlik, p. Knaflik.
Knąbrny, krnąbrzny, krnąbrny.
Knecht (niem.), żołnierz pieszy u Niemców; pachołek.
Knefel, p. Knafel.
Kneflik, knefliczek, p. Knaflik.
Knepować, wiązać, kneblować.
Knesać, kołysać, wzruszać, wzburzać.
Kniazić, piszczeć żałośnie (o zającu).
Kniaź, naczelnik wsi «wołoskiej» na prawie wołoskim założonej, wójt.
Knieja, wielka sieć rybacka.
Knot, w znacz. 1) stryczek, powróz; 2) laska, pręt.
Knotel, p. Knutel.
Knuć, knować, 1) układać, obmyślać; 2) wystawiać, przedstawiać (jakim).
Knutel (niem.), pałka, kijek.
Knyp, kozik; krzywy nóż szewcki.
Knypel, 1) gatunek konopi; 2) młotek drewniany,drewniany.
Knysać, rozrzucać, pyskać (o świni).
Knysz, rodzaj pasztetu.
Kobiecić się, żenić się.
Kobiel, 1) duża kobiałka; kobielą, w wielkiej obfitości, obficie; 2) zewnętrzna wypukłość okręgu, kobielistość; K. coś leży, stroną wypukłą do góry.
Kobielić, robić wypukłym, wydymać, fałdować.
Kobiernik, kobiertnik, ten, co robi kobierce.
Kobieta, żona.
Kobuź, chałastra, zgraja.
[149]Kobylarz, utrzymujący stado koni.
Kobylenie, kobylica, drzewo pełne kołów, dla przeszkody wjazdu.
Kobyła, rodzaj strzelby.
Kobyłka, szarańcza; konik polny.
Kobz, kobuz, rodzaj sokoła.
Koc, kaucja, wadjum.
Kochać się z czego, cieszyć się, radować się z czego.
Kociec, kojec, klatka karmna na drób.
Kociewie, śmietnisko, chwasty.
Kocisko, koczowisko.
Kocisz, koczyk, bryczka kryta.
Kocyfał, gatunek wina dawnego.
Kocytowy, piekielny.
Kocz, obóz tatarski, oddział wojska tatarskiego.
Koczarga, 1) pogrzebacz, ożóg: 2) licha strzelba.
Koczczy, kocz, powóz.
Koczka, kotka.
Koczmołuch, brudas.
Koczot, 1) służalec haremowy, stręczyciel; 2) pieniądz drobny.
Koczpergał (z węg. koszperd, sztylet), szpada.
Koczur, kot.
Koczwarować, wydziwiać, dokazywać.
Koczy, woźnica.
Kodłuch, pieniek pióra, dudka pióra, zagłębiona w ciele ptaka.
Koekwacja (łac.), zrównanie podatków.
Koercyjny, powściągający.
Koflik, kofliczek, kufelek.
Kofter, koftera, koftyr (perski Kufter), jedwabna tkanina turecka.
Koga, statek wodny.
Kogo-kole, kogoli, kogokolwiek.
Kohut, kogut.
Kojan, nicpoń.
Kokosić się, nadymać się, pysznić się, puszyć się.
Kokoszny, nadęty, dumny.
Kokot, kogut.
Kokudrył (franc. cocadrille), bajeczny smok latający.
Kolacja (z fr. collation), 1) składka; 2) uczta składkowa; 3) bankiet, biesiada; 4) wieczerza; 5) prawo przedstawienia na proboszcza.
[150]Kolak, przymówka uszczypliwa.
Kolący, krążący, idący w koło.
Kolba (z czesk.), kłócie się, fechtowanie, zapasy.
Kolce, obrączka, kółko metalowe; w lm. kolca: kajdany.
Kolcza, 1) bieganie do kolca czyli pierścienia, rodzaj igrzysk; 2) K. zbroja, p. Kolczuga.
Kolczuga, kolcza, zbroja, koszula pancerna z kółek żelaznych, pancerz.
Kolczy, zrobiony z kolec czyli żelaznych pierścieni.
Kole, koli, kolwiek.
Kolebka, pojazd na pasach.
Kolec, rodzaj bransolety.
Kolegat, kolega.
Kolegjat, kolejat, członek kolegjum.
Kolejum, kolegjum.
Kolenda, zadatek dany służbie.
Koleński, kolński, koloński.
Koleryk, choleryk.
Kolesarz, kołodziej.
Koleśnia, koleśnica, warsztat kołodziejski.
Koleśnik, kołodziej; wóz, fura.
Koleśno, na kołach, wozem.
Koleśny, będący na kołach, wozowy.
Kolet (włos. coletto), krótka suknia skórzana, kurtka.
Koli, kiedy, póki.
Koli, kolwiek.
Kolica, okolica.
Koliczny, okoliczny.
Koligackie stosunki, stosunki w rodzinie.
Koligat, powinowaty, familjant.
Kolikroć, ilekroć.
Kolimaga, wóz z budą.
Koliżdy, każdy.
Kolofon, ostatnia stronica druku z wymienieniem miejsca druku i roku.
Kolokacja, 1) wyposażenie; 2) wieś szlachecka, podzielona między kilku właścicieli.
Kolokator, jeden z wierzycieli hypotecznych.
Kolokucja, rozmowa.
Kolor, pijak.
Koloretka, kołnierzyk, naszyjnik.
Koltryna (włos.), [151]kurtyna, zasłona, dekoracja ścian tkaninami.
Kolubryna, koluwryna (ł.), działo długie, ciężkiego kalibru, wyrzucające kulę 20-funtową.
Kolwie, kolwiek.
Kołada, faska.
Kołat, kołatanie, stuk.
Kołbań, kołbiel, jeziorko, bagno.
Kołdra, płaszczyk, okrycie.
Kołpak, czub, wierzchołek.
Kołstka, kolczyk, zausznica.
Kołtan, kołtun.
Kołtryna, p. Koltryna.
Kołtrysz, kołtryś, kołtryna (z włos. coltrice, pierzyna), sukno grube; kołdra.
Kołyska, kołysanie.
Komaga, p. Komiega.
Komaństwo (z czesk. komonstwo, drużyna), kompanja, towarzystwo.
Komatek, garstka.
Komel, grubszy koniec gałęzi.
Komenda, w wyr. przyjechać w K-dę, przyjechać w konkury, w zaloty.
Komendować, rekomendować, zalecać.
Kommensał, komensat (ł. commensalis), spółbiesiadnik.
Koment, komentarz, dopisek, objaśnienie.
Komes (łac.), hrabia; dawniej rządca zamku, miasta lub prowincji.
Komesz, p. Komysz.
Komeszyna, trzcina.
Komicje, zgromadzenie obywateli; zjazd rolniczy.
Komiega, komięga, komaga, statek wodny, galar.
Komiliton, towarzysz broni.
Komiśniak, chleb żołnierski.
Komkać, gnieść, miętosić.
Komodat, wygodzenie.
Komonik, komonnik, p. Komunik.
Komonny, p. Komunny.
Komor, komar.
Komorą żyć, nie mieć własnego domu, tułać się.
Komorna, komorne, zapłata za mieszkanie.
Komornica, 1) kobieta, mieszkająca u kogo na komornym; 2) pokojówka.
[152]Komorzy, komornik, 1) pokojowiec; 2) szambelan; 3) urzędnik, podległy podkomorzemu, wysyłany dawniej ze zleceniami panujących.
Komorzyca, samica komara.
Komosić (ukr.), robić komośliwym, narowić; rozbestwiać, rozdrażniać; K. się, dąsać się, rzucać się, srożyć się.
Komośliwy, narowisty, rozbestwiony, burzliwy, dziki, rozhukany, niespokojny.
Kompaktor (łac.), introligator.
Kompakty (łac.), punkty czyli artykuły umowy albo ustawy.
Kompan, kompanjon (fr.), towarzysz, kamrat.
Kompanić się, należeć do kompanji, zadawać się z kim.
Kompanik, p. Kompan.
Komparencja, stawienie się, stawiennictwo.
Kompars (włos.), figurant, statysta, grający niemą rolę.
Kompartura, kompatura, oprawa księgi w gruby papier.
Kompasja, współczucie, litość.
Kompetytor, współzawodnik.
Komplata, kompleta (łac.), ostatnia modlitwa wieczorna (u księży).
Komput, komputacja (łac.), poczet, rejestr, lista; K. piekielny, zastępy piekielne.
Komputować (ł. computare), obliczać; uzupełniać.
Komputowy, etatowy, rejestrowy.
Komun, towarzystwo, kompanja.
Komunik (z ukr. komoń, koń), 1) jeździec, kawalerzysta; 2) jazda, konnica (bez taboru).
Komunny, konny.
Komysz (z tur. kamysz, trzcina, sitowie), chróst, gąszcz, krzaki.
Komysznik, drapichróst, rabuś.
Konać kogo, pokonywać, zwyciężać, nękać; K. coco, kończyć, wykonywać, czynić.
[153]Konałość, doskonałość.
Koncent (łac.), harmonja, zgodność tonów.
Koncertacja, wzdraganie się, certowanie się.
Koncerz, koncyrz (czesk.), 1) kopja, dzida do walki zblizka; 2) miecz prosty, szeroki i długi, używany przez konnicę.
Koncja (łac.), mowa.
Koncyl (łac.), obrady dostojników kościoła, sobór.
Kondak (z greck. kantakion), pieśń na pochwałę tego świętego, którego dzień jest obchodzonyobchodzony.
Kondescensja (ł.), zjazd sądu na grunt, o który się toczy proces.
Kondykt, kondyktamen (ł.), zmowa, spisek.
Koneczny (czesk.), ostateczny.
Koneksja, 1) wpływowe stosunki; 2) wejście do sprawy osoby trzeciej.
Konfekt, sztuczna mieszanina, przyprawa.
Konflagrata (łac.), pożar, pogorzel, podpalenie.
Kongrua, pensja duchowieństwa.
Koniec, w znacz. cel.
Konieczny, końcowy, ostateczny.
Konisty (z łac. conus), ostrokręgowy, klinowaty.
Koniustwo, koniuszostwo, urząd koniuszego.
Konjuracja (łac.), sprzysiężenie, spisek; 2) zaklęcie.
Konkordować (z łac. concordare), porównywać, konfrontować, zestawiać.
Konkupiscencja (łac.), żądza, pożądliwość.
Konop, konopia, konopie.
Konopaść, zwierzchnie ubranie letnie.
Konozić, rozmawiać, nalegać.
Konsomacja, brak, strata.
Konsyderatka, rodzaj spódnicy na fiszbinach.
Konsystencja, miejsce postoju wojska, kwatera.
Konszafty (niem.), konszachty, tajemne porozumienie.
Kontempt, hańba, wzgarda.
Kontenta (łac.), 1) zawartość, treść; 2) kontentacja, zadowolenie.
Konterfet (fr. a. włos.), [154]konterfekt, wizerunek, portret.
Konterfetować, konterfektować, malować, portretować, kopjować.
Kontest (łac.), poświadczenie, świadectwo.
Kontor, komtur, komandor, urzędnik krzyżacki.
Kontraorder (franc.), rozporządzenie przeciwne pierwszemu.
Kontrata (łac.) prowincja, okrąg.
Kontrowersa (franc.), kontrowersja, spór.
Kontubernja (łac.), stowarzyszenie, kółko.
Kontuz, kontuza, sok wyciśnięty z mięsa, w moździerzu tłuczonego; salceson, mortadela.
Konung, książę skandynawski.
Konungostwo, godność konunga, księstwo.
Konwers, konwiersz, konwirs, konwirsz (łac,łac.), 1) konwertyta, nowonawrócony, neofita; 2) laik zakonny, braciszek.
Konwerska, konwierszka, 1) neofitka; 2) zakonnica z mniejszemi ślubami.
Konwiktor, uczeń komwiktu.
Konwisarz (z niem. Kannegiesser), 1) rzemieślnik odlewający naczynia z cyny; 2) rzemieślnik lejący dzwony, rusznice, działa; ludwisarz, puszkarz.
Konwokacyjny sejm, sejm zwoływany po śmierci króla przez prymasa.
Końszt, p. Kunszt.
Kopa, kupa, zgromadzenie, gromada; pieniądze, majątek; grzywna, kara sądowa pieniężna.
Kopadło, skrzydło.
Kopalin, szyszak.
Kopanica, rów, kanał.
Kopań, szczyt, wierzchołek.
Kopiak, stożek siana.
Kopią, kupą, gromadą.
Kopieniak, kiepieniak, kiepienniak (z tur. képének), opończa od deszczu, bez rękawów.
Kopieniczy, kopienniczy, kopijny, uzbrojony w kopję.
Kopienik, kopiennik, kopijnik, żołnierz, uzbrojony w kopję.
[155]Kopienniczyć, wojować kopją.
Kopijnica, drzewce u kopji.
Kopinnik, p. Kopienik.
Kopizna, danina, składana w kopach zboża.
Kopje, kopja, lanca, pika.
Kopnia, ziemia zamarznięta, nie pokryta śniegiem.
Kopniak, kopa, sterta zboża, siana.
Kopnik, 1) uczestnik kopy (zgromadzenia); 2) dozorca miejski nad 60 domami.
Kopowisko, miejsce kopy (zgromadzenia).
Koprowy (n.), miedziany.
Koprzywa, pokrzywa.
Kopuniak, p. Kopieniak.
Kor, chór.
Korabny, korabiowy, okrętowy.
Koralny, chóralny.
Korał, chórał, śpiew chóralny.
Korb, kosz, dzban, flasza, bania.
Korbeły, podskoki, dygi, zbytnie ukłony.
Korbona, skarbona.
Korczak, 1) czerpak drewniany; 2) drewniana szufelka; 3) warząchew; 4) koło wodne nasiębierne.
Korczaki, ziemniaki.
Korda (łac.), sznur.
Kordat, kordarz, kordjak, kordjała (z łac. cor, serce), człowiek śmiały i skory do bitki, zuch.
Kordelat (łac.), grube sukno kapucyńskie.
Kordjaczny, chory na serce a. na żołądek; swarliwy, czupurny, śmiały.
Kordjaka (łac.), niemoc, ciężkość na sercu, choroba serca a. żołądka.
Kordjał, rzecz wzmacniająca, orzeźwiająca, napój.
Kordjanka, śmiała i czupurna dziewczyna.
Korduan, kordwan, kordyban, (od miasta hiszp. Cordova), gatunek skóry kozłowej.
Kordybanik, kordybannik, kordybant, ten co wyprawia kordybany czyli korduany.
Kordyzant, linochód, linoskok.
Korman, siermięga, sukmana.
[156]Kormnik, sternik.
Kornufas, ubiór głowy kobiecej.
Korodon, korydon (z łac. imię własne), człowiek głupi, nieuk, ograniczony, bałwan.
Koromysło, nosidło do noszenia wiader z wodą.
Korona, wieniec na głowę; kółko, grono, zebranie; koronka.
Koronator, ten co kładzie koronę na głowę monarchom w czasie koronacji.
Koronik, koroniarz, mieszkaniec Korony.
Korończyk, 1) koroniarz, mieszkaniec Korony; 2) półgroszek z czasów Jagiellońskich; 3) grosz srebrny.
Korowaj, obrzędowe ciasto weselne, pieróg.
Korsać, kurstać, szturchać, trącać, naganiać do czego.
Korszun, karszun, jastrząb.
Kortedzjan, kortedzjanin, p. Kortezanin.
Kortedzjować, p. Kortezjować.
Kortegjan, p. Kortezanin.
Kortezan, kortezanin (z franc. courtisan, z włos. cortiggiane, dworak), 1) dworak, pochlebca; 2) duchowny, wyrabiający sobie beneficja u dworu rzymskiego, z pominięciem władz krajowych.
Kortezanka, p. Kurtyzanka.
Kortezja, kortyzacja (wł.), dworactwo, nadskakiwanie.
Kortezjować, kortezować komu, nadskakiwać.
Kortezy, kortyzacja, p. Kortezja.
Koruszek, korzec.
Korwet (z włos. corvetto), podskok koński; sus, podryg.
Korwetować, wyprawiać korwety.
Koryda (hiszp.), walka byków.
Korydon, p. Korodon.
Korzystać w czym, upatrywać korzyść, cenić sobie, dbać o co; K. co komu, zdarzać, szczęścić.
Korzystnie, chciwie, chytrze; po łupiesku, rabunkowo.
[157]Korzystować, korzystywać, korzystać.
Korzystowny, korzystny.
Korzyścić, korzystać.
Korzyść, zdobycz, łupy wojenne.
Kosaty, mający długie warkocze (brzoza).
Kosara, p. Koszar.
Kosiwo, kośba, koszenie kosą.
Kosmatka, truskawka.
Kosna, kostna, (dopełn. od rzeczown. koścień), kościenia; Kosnem, kościeniem.
Kosogór, spadzistość góry.
Kostarz, kosternik, kostyra, kostera, gracz, szuler.
Kosteczka, pestka.
Kosterstwo, szulerstwo.
Kostka, przen. los; n. p. kostka padnie komu: przypadnie los, wypadnie; wynik, koniec.
Kostra, sążeń, stos, sterta.
Kostyrzstwo, kosterstwo, szulerstwo.
Kosówka, sosna karłowata.
Kostor, kosztur.
Kosy, figle, sztuczki, wybiegi.
Kosz, 1) kara hańbiąca, więzienie; 2) zarząd obozu i sam obóz tatarski, kozacki.
Koszar, koszara, ogrodzenie, w którym zamykają owce na lato, hurt.
Koszka, kośka, futrzany mucet księży.
Koszkać się, kopać się w czym, gmerać, guzdrać się.
Koszowy, ataman, zarządzający koszem kozackim a. tatarskim.
Kosztować się z kim, mocować się, próbować się.
Kosztunek, koszt.
Kośca, koszący trawę.
Kościć, pokrywać pokostem, pokostować.
Kościć, kośnić, kostnić, obracać w kość.
Kościeć, kostnieć.
Kościej, kościel, koścień, szkielet.
Kościewa, głowa rozczochrana.
Kośka, p. Koszka.
Kośkać, paplać, baraszkować.
Kośle, łyżwy; chodaki.
Kośnić, p. Kościć.
[158]Kośnieć, kostnieć.
Kośnik, wstążka do koszuli, do włosów.
Kośtyrać się, włóczyć się, łazić.
Kota ciągnąć albo paść, za karę ciągnąć kota na powrozie przez strumień albo rzekę: przen. 1) odbierać karę cielesną; 2) narazić się na pośmiewisko; 3) łudzić się; 4) przewlekać, bałamucić; 5) drzeć z kim koty, wojować.
Kotarha, kotarcha, kotara, namiot pilśniowy tatarski; zasłona nad łóżkiem.
Kotcz, kareta, kocz, wóz.
Kotczy, koczowy, powozowy, wozowy, kareciany; woźnica.
Kotczy, kotczyn, koci.
Kotczyc, kotczysz, kotszysz, woźnica, stangret.
Kotew, kotka, kotwica.
Kotnerować, p. Kutnerować[1].
Kotnia, wór, miech.
Kotnyr, p. Kutner.
Kotować, naśmiewać się, błaznować.
Kotrygał, szpada; tarcza.
Kotszysz, p. Kotczyc.
Kotuch, zagroda na ptaki domowe.
Kotwernie, dziwnie.
Kotyra, gruda, bryła ziemi.
Kotyrba, głowa.
Kousz, p. Kusz.
Kować, kuć.
Kownata, komnata.
Koza, p. Koża.
Koza, statek wodny.
Kozak, pasterz kóz w górach.
Kozakierja, 1) kozactwo; 2) swawola, awanturniczość.
Kozdy, każdy.
Kozera, kozyra (tur.), atut, kolor wyświęcony w kartach; przen. poparcie, pomoc; przyczyna, powód.
Kozielec, zbytnik, swawolnik; p. Kozieł.
Kozieł, w zn. prz. 1) złość; 2) zasępienie, chmura na czole; 3) zły człowiek.
Koziorożek, koziorzec, koziorec, kozłoróg, koziorożec, jeden z gwiazdozbiorów zodjaku czyli zwierzyńca.
[159]Kozodrza, obdzieranie kóz ze skóry; przen. zdzierstwo.
Kozopas, kozopasz, koziarz, pasterz kóz.
Kozub, kożub, kazub, każub, kosz z kory, łubianka, kobiałka; torebka z kory do jagód.
Kozubalec, kozubales, kożubalec, okup, opłata, datek nieprawy, wymuszony; szczególnie opłata wymuszana na żydach przez ubogich żaków.
Kozubaty, kozuby, krzywy, zakrzywiony.
Kozyra, p. Kozera.
Koździurny, każdy, kaździutki.
Koźlec, kozieł.
Koźlić, zmarszczyć, chmurzyć, zasępiać (czoło).
Koża, skóra zwierzęca.
Kożdy, każdy.
Kożki, ubranie ze skóry, kożuch; peleryna.
Kożub, p. Kozub.
Kożubalec, p. Kozubalec.
Kócik, w wyr. masz K-a, mam cię za nic.
Kór, chór.
Kóski, koska, koszka, futrzany płaszczyk duchownych.
Kót, kótki, kość do gry; K-ki, gra w kości.
Kra, gruba ciemna chmura.
Krachkość, krewkość.
Kraczeć, kraczyć, krakać.
Kradać, kraść.
Kradczyni, złodziejka.
Kradkiem, kradmie, kradomie, kradmo, ukradkiem, pokryjomu.
Kradliwy, skłonny do kradzieży.
Kradomy, skryty, tajny.
Kradziectwo, kradziestwo, kradziewstwo, kradzież.
Kradzieżca, kradzieżnik, złodziej.
Kradzieżny, kradzieżniczy, kradzieski, złodziejski.
Kradźba, kradzież.
Kragańcować, robić sztuki kuglarskie; p. Kredensować.
Krainiec, krajnik, człowiek, mieszkający na pograniczu.
Kraj, brzeg, skraj, krawędź; ląd.
Krajan, p. Krajowiec.
Krajanka, ser w kształcie cegły.
[160]Kral, kralka (czes. kral, król), dziesiątka w kartach.
Kramnica, kram, sklepik.
Kramnik, kramownik, kramarz.
Kraniec, krąg, obwód; przepaska.
Krank (niem.), choroba.
Krapcie, szpony.
Krapuła (z łac. crapula), podchmielenie, upicie się.
Krasa, piękność.
Krasa, w wyr. w K-ę, obficie, poddostatkiem.
Krasek, młodzieniec.
Krasiwiarstwo, rzeźnictwo.
Krasiwiarz, rzeźnik.
Krasomędrek, mędrek, pozorny mędrzec.
Krasomowa, krasomówstwo, wymowa.
Krasy, srokaty, różnobarwny; pole K-e, polowanie na jelenie.
Kraszanka, piękność, piękna kobieta, piękności; jajko wielkanocne malowane.
Kraszczy, kraszszy, (stop. wyższy od krasy), piękniejszy, kraśniejszy.
Kraśba, farba.
Krawa, krawędź.
Krąbrność, krnąbrność.
Krącić, kręcić.
Krąmka, kromka.
Krąniec, kraniec.
Krąpciowaty, karłowaty.
Krąż, krąg.
Krążny, krążący, kołujący.
Krcica, kark.
Krcić, chrzcić.
Krczyca, krczycza, kark.
Krechki, 1) kruchy, 2) krewki.
Kreciany, kredowy.
Krecić, kredować, powlekać kredą.
Kredenc, kredens, 1) list wierzytelny; dokument, przyznający komu jaki urząd; dowód; 2) wiara, zaufanie; 3) srebra stołowe; 4) pokój dla służby; 5) kosztowanie napoju przed podaniem go innemu; 6) naczynie z uchami do picia.
Kredencować, kredensować (z n. kredenzen), 1) skosztowawszy napoju, podać go innemu; 2) iść przed kim, poprzedzać go; 3) sprzyjać komu; 4) wynosić na urząd.
[161]Krekować, gdakać, kwokać.
Krenele (fr.), strzelnice.
Krepel (niem.), rodzaj pieczywa, placek.
Kreptuch, worek z owsem dla koni.
Krescytywa, poprawa bytu, karjera.
Kresić, kreślić.
Kreski, głosy na wyborach.
Kresnak, chrześniak.
Krest, chrzest, wiara.
Kreślowaty, pełen kresek.
Kreta, kreda.
Kretales, datek na kredę i inne wydatki szkolne.
Kretkować się, krytkować się, zdawać rachunek, obliczać się.
Kretny, kredowy.
KrewnosćKrewność, pokrewieństwopokrewieństwo.
Krewny, pełnokrwisty.
Kręk, 1) stękanie, sapanie; 2) śmierć.
Krępa, krempa, jakaś dawna gra w karty.
Krępel, p. Krepel.
Kręt, kręcenie, zakręt; K.-em, kręto, kołem, w krąg.
Krętak, maneż konny.
Krętawina, krętanina.
Krętewiny, krętactwo.
Krętny, kręty.
Krężel, kądziel.
Krnębny, krnąbrny.
Krobnik, kramarz.
Krocha, okruch, okruszyna.
Krocić, mnożyć kilka razy.
Krocz, chód koński drobny, ale prędki.
Krojownik, kupiec sprzedający towary łokciowe.
Krokować, p. Krekować.
Krokwa, krokiew, belka dachowa.
Krokwić, krokwiować, ustawiać krokwie.
Krom, kramkram.
Krombożny, bezbożny.
Kromia, kromie, krom, okrom, prócz; K. oczu, poza oczy.
Kroniec, koniec.
Kronika, zdarzenie.
Kropia, kropla.
Kropiasty, kropkowaty.
Kropidlnica, kropielnica.
Kropieć, kropić.
Kropierz (fr.), kapa, okrycie na konia zbrojnego.
Kropisty, kroplisty.
Kropka, kropla.
Kroszka, krócica, mały pistolet, mała strzelba.
[162]Krotki, krotek, 1) krótki; 2) łagodny, ugłaskany.
Krotło, krotły, p. Krótło.
Krotnąć, krotnieć, łagodnieć, dawać się ugłaskaćugłaskać.
Krotny, mogący być ugłaskanym.
Krotochwilić, krotofilić, swawolić, figlować, żartować.
Krotofile, zabawy, przyjemności.
Krotofilą, żartem, dowcipem, trafnością.
Krowopusk, ten, co puszcza krew, cyrulik.
Krócić, skrócać, ukrócać, poskramiać.
Królewa, królowa.
Królewiec, pałac królewski, stolica królewska.
Królić, marszczyć (czoło).
Krótkofilność, krotochwilność.
Krótło, skrót, skrócenie (w piśmie).
Krótnąć, 1) krócieć, stawać się krótkim; 2) p. Krotnąć.
Krótszeć, krócieć, stawać się krótszym.
Krstu (od krest), chrztu, wiary.
Krszta, krsztyna, krszyna, krta, krzta, odrobina, kruszyna.
Krszyć, kruszyć; K. się, wykruszać się.
Krszyna, kruszyna, okruszyna.
Krta, krszyna, kromka.
Krtęczyć, dusić, dławić.
Krtoń, krtań.
Krtunić się, krtusić się, krztusić się.
Krtycze, krtań.
Krucganek, krużganek.
Kruch, okruch.
Krucha, bryła, kawał, okruch.
Kruchki, krechki, kruwki, kruchy.
Krucygier, krzyżak, krzyżowiec.
Kruczganek, krużganek.
Krukawka, burczenie w kiszkach.
Kruki, rodzaj dawnego wojska.
Krukiew, laska gruba, kula, kostur.
Krukwa, krokiew.
Krumper (niem.), haftarz, wyszywacz.
Krupierz, podwładny masztalerza.
Krusganek, krużganek.
[163]Krusz, grudka, gruzołek.
Kruszanka, zacierki (potrawa).
Kruszczejszy, kruchszy.
Kruszczganek, krużganek.
Kruszczyna, kruszczyzna, kruszec, metal.
Kruszeczny, kruszcorodny, kruszcowy.
Kruszejszy, kruchszy.
Kruszki, kreza, freza, kołnierzyk kobiecy marszczony.
Kruty, mocny; gwałtowny, srogi.
Kruwczejszy, kruchszy.
Kruwki, kruchy.
Kruż, kruża, dzban, czasza uszata, czara, kubek.
Krużki, p. Kruszki.
Krużliczek, krużyk, krużyczek, p. Kruż.
Krużowaty, kędzierzawy.
Krwawnik, znachor, puszczający krew.
Krwawotocz, p. Krwotocz.
Krwawotok, krwiotok.
Krwawożerca, krwiożerca.
Krwawy, krwiasty, krwisty.
Krwieplwanie, krwioplucie.
Krwotocz, 1) krwotok; 2) przelew krwi.
Kry, (dop. krwie), krew, krwi.
Krybra (łac.), przesadna krytyka, nicowanie.
Krybrować, przesadnie krytykować, nicować.
Krychta, odrobina, źdźbło.
Kryg, wędzidło, uzda; ryzy, hamulec.
Krygowy, kręcony, zgięty.
Kryjomką, kryjomko, pokryjomu.
Kryminał, zbrodnia stanu, obraza majestatu.
Kryminny, kryminalny.
Krypeć, kierpeć.
Krys, kres.
Kryspowaty (łac).(łac.), kędzierzawy.
Kryślać, kreślić.
Kryt, dach, strzecha.
Krytyzować, krytykować.
Krywuła, pastorał.
Kryza, skrzydło kapelusza.
Kryzmolić, gryzmolić.
Krzasło, krzesło.
Krzasłowaty, nizki, przysadzisty, zgięty, krzywy; sękaty.
Krzcica, kark.
Krzcić, chrzcić.
Krzcielny, chrzestny.
Krzcilnica, chrzcielnica.
[164]Krzciny, chrzciny.
Krzciuk (od chrzcić), kciuk, kściuk, palec duży.
Krzczyca, kark.
Krzechkość, słabość, ułomność.
Krzeczeć, skrzeczeć.
Krzeczek, piesek ziemny, chomik; zalać K-a, zalać robaka, upić się.
Krzeczny (k rzeczy), grzeczny, do rzeczy, stosowny.
Krzeknąć, zaskrzeczeć.
Krzektać, skrzeczeć (o sroce).
Krzemieniec, droga kamienista.
Krzemieczny, krzemieżny, krzemienisty, kamienisty; krzepki, tęgi.
Krzemiezić, krzepić, umacniać.
Krzemięzić się, krzepić się, nie dawać się.
Krzemiężny, p. Krzemieżny.
Krzepczy, tancerz.
Krzepczyć, 1) krzepić; 2) tańczyć.
Krzesać za kim, obstawać, ujmować się, kruszyć kopję.
Krzesanica, skała stroma a gładka.
Krzesić, wskrzesać, budzić do życia, cucić; krzesać.
Krzesidło, krzesiwo.
Krzesnak, p. Chrzesnak.
Krzesny, chrzestny.
Krzest, (dop. krztu i krstu), chrzest.
Krzestnica, chrzcielnica.
Krzestny, chrzestny.
Krzestowany, ochrzczony, chrześcijanin.
Krześlaty, p. Krzasłowity.[2]
Krześcijan, krześcijanin, chrześcijanin.
Krześlić, kreślić; K. się, tłumaczyć się.
Krześnica, chrzcielnica.
Krzewie, krzewy, krzaki, zarośla.
Krzewisko, miejsce zarosłe krzakami.
Krzewki, 1) krewki; 2) kruchy.
Krzewnik, morwa.
Krzewodom, cieplarnia, oranżerja.
Krzeźwić, trzeźwić, orzeźwiać, krzepić.
Krzeźwieć, trzeźwieć, rzeźwieć.
Krzęt, 1) skręt; 2) skrzętność.
Krzętny, skrzętny.
Krzno (kr-zno), futro.
[165]Krzos, krzesiwo, podnieta.
Krzosać, krzesać.
Krzoska, skałkówka, dawna strzelba skałkowa.
Krzosowy, skałkowy.
Krztań, krztoń, krtań.
Krzupieć, chrzęścieć, chrupieć.
Krzyć, krszyć, krszczyć, kruszyć.
Krzykać, krzyczeć.
Krzykły, krzykliwy, bardzo głośny.
Krzykwa, niepogoda, słota.
Krzymolić, gryzmolić.
Krzynica, krzynnica, krynica.
Krzynów, skrzynów, niecka, misa.
Krzyst, krzyż.
Krzystał, krzyształ, kryształ.
Krzyw, 1) krzywy; 2) winien; 3) nieprzychylny, niechętny.
Krzywacz, drzewo nizkie, pogięte.
Krzywda, 1) skarga, zażalenie; 2) fałsz, fałszywość.
Krzywdszy, krzywszy, niechętniejszy.
Krzywka, belka krzywa.
Krzywocina, krzywizna.
Krzywoduszny, niesumienny, nieuczciwy.
Krzywogłoźny, krzywonogi.
Krzywołomca, krzywoprzysięzca.
Krzywoprzysięga, krzywoprzysięstwo.
Krzywosługa, niewierny sługa.
Krzywostawny, pochyły.
Krzywostop p. Krzywuła.
Krzywota, krzywda.
Krzywogłówek, świętoszek.
Krzywula, krzywuła, pastorał biskupi, krzywa trąba, krzywy róg.
Krzywy, nieprzyjazny, zawistny; winien.
Krzyżmał, p. Chryzmał.
Krzyżmować, chryzmować.
Ksenomatka, chrzestna matka.
Kseny ociec, chrzestny ojciec.
Ksiądz, książę.
Książek, ksiądz.
Ksieni, 1) starsza zakonnica, przeorysza; 2) kapłanka: 3) księżniczka, księżna pani.
[166]Ksieniec, 1) księga; 2) wnętrzności ryby a. wieloryba.
Księgator, introligator; księgarz.
Księżna, w zn. kapłanka.
Księżnica, sklep z książkami, bibljoteka.
Księżny, księgowy.
Ksza, księża.
Ksze, księże!
Kszeniec, p. Ksieniec.
Kształcik, strój na piersi, napierśnik kobiecy, stanik.
Kształt, w znacz. wzór.
Kształtowny, kształtny.
Kszykać, ksykać, sykać, syczeć.
Kszyna, krzta, odrobina, kruszyna.
Ktać, kwitnąć.
Ktemu, ku temu, do tego, nadto.
Kto-le, ktokolwiek.
Którykole, którykoli, którykoliki, kórykolwie, którykolwiek.
Który-le, którykolwiek.
Kuban, kubana, łapówka, napiwek; toboły, bagaże.
Kubiesz, włodarz.
Kubłak, skórzany kubeł na wodę lub wino do drogi.
Kucja, potrawa dawana na wieczerzę w wigilję Bożego Narodzenia.
Kucza, szałas, buda z chróstu.
Kuczeć, siedzieć w kuczki, siedzieć skulony.
Kuczek, kupa, gromada.
Kuczma, czapka futrzana.
Kuczyszcze, osłona z gałęzi.
Kuć o kim, knować spiski przeciw komu.
Kudeł, kudła, kożuch włosem do góry zwrócony.
Kudłacz, kozieł.
Kudłek, mający włosy kędzierzawe.
Kudraś, oberwus podmiejski; chłop ubrany po pańsku.
Kugle, sztuczki kuglarskie.
Kuglować kim, mieć kogo za błazna, bawić się.
Kujan, kujon, nicpoń, ladaco.
Kukiełka, długa bułka.
Kukla, 1) czapka błazeńska; 2) kukła, lalka.
Kukła, 1) lalka; 2) kaptur zakonny; 3) ubiór kobiecy na głowę.
Kukłać, szarpać, drapać, [167]uciskać, dokuczać, męczyć.
Kukrachty, wnętrzności.
Kuks (czes.), dział w kopalni; udział jednego gwarka.
Kul, pęk słomy, wiązka siana.
Kula, laska, którą podając od domu do domu, dawano sobie znać o rozporządzeniach władzy.
Kulas, noga niezgrabna.
Kulbon, kłonica u wozu.
Kulfan, kulfon, 1) dukat oberznięty; 2) rzecz niezgrabna; 3) człowiek niezgrabny.
Kulhać, kuleć.
Kulsze, biodra.
Kumejka, kuma, kumoszka.
Kumoter, ojciec chrzestny w stosunku do rodziców chrześniaka, kum, kmotr.
Kump, kumpie, udo wieprzowe, szynka.
Kuna, kunica, narzędzie kary: słup drewniany z wrzeciądzem żelaznym czyli szyną wygiętą, służącą do zamknięcia człowieka.
Kunicz, kónicz, koniczyna.
Kunierować, wymyślać komu, łajać.
Kunigas, książę litewski.
Kunka, królik (zwierzę).
Kunst, sztuka, biegłość.
Kunszt, w znacz. podstęp; z K-u wyjść, stracić równowagę moralną.
Kunsztarz, żartowniś, dowcipniś, figlarz.
Kunsztować, kunstować, 1) robić coś kunsztownie; 2) żartować.
Kunsztownik, p. Kunsztarz.
Kuńszt, p. Kunszt.
Kupalin, p. Kapalin.
Kupała, kupało, sobótka, obchód wigilji św. Jana.
Kupia, 1) handel, kupczenie; 2) towar; 3) cena kupna.
Kupidło, cena kupna.
Kupiec, rodz. gry w karty.
Kupina, mrowisko; kępa, zła trawa.
Kupla, p. Kupia.
Kuplować, wiązać.
Kupno, łącznie, razem (kupą).
Kupres, kupras, kuprys, cyprys.
Kupula, kupuła, kopuła.
Kur, chór.
[168]Kuran, kurhan, mogiła.
Kurbanić, krzywić, marszczyć, grubić.
Kurcjanie, dworzanie, szlachta.
Kurcz, p. Pokurcz[3].
Kurczawy, 1) kurczowy; 2) cierpiący na kurcze.
Kurdesz (z tur. kardàsz, brat), 1) braterska przyjaźń; piosenka, śpiewana przy kielichu; 2) dawny taniec polski.
Kurdowaty, nizki, karłowaty.
Kurdwan, kurdyban, p. Korduan.
Kurdybannik, p. Kordybanik.
Kurencja, kurs (pieniędzy).
Kurenny, koszowy, kozacki.
Kureń, chata kurna, dymna; obóz, pułk kozacki.
Kurfirst, kurfierst, kurfirszt, elektor, jeden z siedmiu książąt Rzeszy niemieckiej, obierających cesarza.
Kurgiewer, rodzaj białej broni.
Kurhan, kuran, kopiec, mogiła.
Kurniawa, zawierucha, zadymka.
Kuropłoch, kuropłosz, kuropatniczek, 1) tchórz, udający zucha; lekkoduch, pędziwiatr; 2) handlujący drobiem; sługa, doglądający kur.
Kuropój, kur, kogut.
Kuroślep, kurza ślepota, ślepota zmierzchowa, niedowidzenie o zmierzchu.
Kurowa śklenica, duży kufel.
Kurp, kurpiel, łapeć, chodak, kierpeć.
Kursyr, kursor, posłaniec, listonoszlistonosz.
Kurśnirz, kuśnierz.
Kurta, kusy.
Kurtyzan, p. Kortezanin.
Kurtyzana, kurtyzanka, kurtyzantka, kortezana, zalotnica, nierządnica, dama z półświatka.
Kurtyzanować, p. Kortezjować.
Kurulny, krzesło kurulne, krzesło wyższych dostojników rzymskich w senacie.
Kurwatura (łac.), pastorał biskupi.
[169]Kurzeja, kura piejąca i nie niosąca się.
Kurzeniec, kurznik, kurnik.
Kurzeń, kureń, obozowisko kozaków.
Kurzoślep, p. Kuroślep.
Kurzyca, kura.
Kus (czes.), 1) kęs, kawał; 2) figiel, psota.
Kus, p. Kusz.
Kust, krzak, krzno.
Kustodja (łac.), straż.
Kustrać się, guzdrać się.
Kusz1. Kusz, kusza, kusztyk, kubek, czasza, puhar.
Kusz2. Kusz, kus, skóra cielęca albo kozłowa chropawo wyprawiona; szagryn.
Kusz3. Kusz (hebr.), murzyn, negr.
Kusza (z franc. couche), 1) wielki łuk, naciągany lewarem; 2) machina oblężnicza do ciskania kamieni, balista.
Kuszcz (ukr.), krzak, kierz.
Kuszerje (franc.), miłostki, dwuznaczniki.
Kusznierz, kuśnierz.
Kusznik, strzelający z kuszy.
Kusztyk, kielich nie mogący stać; czara o jednej nóżce.
Kut, w wyr. K-ty wywierać, uciekać, pierzchać.
Kutia, p. Kucja.
Kutlof, kutlow (z niem. Küttelhof), szlachtuz, rzeźnia.
Kutner (fr. cotton), kosmatość na suknie, włos.
Kutrygał, puklerz, tarcza.
Kuwikać, biedować.
Kuźnik, kowal.
Kuża, p. Koża.
Kwadrasty, kwadratowy.
Kwadryga (łac.), powóz czworokonny.
Kwapić, pośpieszać, przyśpieszać.
Kwapiony, pośpieszny, dorywczy; nagły, przedwczesny.
Kwapliwy, kwapny, skwapliwy.
Kwartana, kwartanna (z wł. quartana), czwartaczka, zimnica, powracająca co czwarty dzień.
Kwartarz, szynkarz.
Kwartjera, kwartyr, kwatera.
Kwartnik, moneta polska: półgroszek.
Kwartyr, kwatera.
Kwasiec, kwas, napój kwaśny z chleba.
[170]Kwasigroch, człowiek powolny, maruda.
Kwater, czworobok.
Kwatern, format papieru złożonego in 4-o.
Kwerela (z łac. querela), skarga, zażalenie.
Kwerenda (łac.), poszukiwanie, dochodzenie.
Kwerendować, poszukiwać, dochodzić.
Kweres (z łac. quaerere, szukać), 1) kwestja, poszukiwanie, śledztwo; 2) skweres.
Kwest (z łac. quaestus), zysk, dochód.
Kwiatczany, kwiatowykwiatowy, kwietni.
Kwielić, kwilić.
Kwietnica, niedziela palmowa.
Kwidem (łac.), wprawdzie, jużci.
Kwijetacja (łac.), uspokojenie, zaspokojenie.
Kwindecz, dawna gra w karty.
Kwiść, kwitnąć.
Kwitacja, kwitowa, kwit.
Kwitły, kwitnący, rozkwitły.
Kwitnieć, kwitnąć.
Kwoli, gwoli.
• PDF 
• MOBI 
Błąd autorów słownika; odwołanie do hasła, które w tym słowniku nie istnieje. Zobacz to hasło w Encyklopedii staropolskiej i w Słowniku etymologicznym języka polskiego.
