Sam, jeden tylko, bez drugiego, bez innych, bez nikogo, bez niczego, jedyny, pojedyńczy, samotny:
s. w sobie = oddzielny, odosobniony, czysty, bez domieszki; wszystko najlepsze, wszyscy najlepsi:
s. wybór,
s. kwiat,
s-a śmietanka;
s. jeden został = samiuteńki, zupełnie sam;
s. na
s. = w cztery oczy, we dwoje, bez udziału osób trzecich, schadzka, rozmowa dwuch a. dwojga osób na osobności; dobrowolnie, bez pomocy, o swojej mocy, bez przyłożenia ś., bez udziału czyjegokolwiek; swoją osobą, osobiście, we własnej osobie, nie wyręczając ś. nikim:
s. pan,
s-a pani;
s. z siebie = z własnej woli, z własnego popędu, nie z porady, nie z rozkazu czyjegokolwiek;
s. od siebie = we własnym, nie w czyim imieniu; ten
s. = tenże, nie inny, ten właśnie; taki
s. = zupełnie podobny, takusieńki, kubek w kubek;
s. jesteś taki = właśnie i ty jesteś taki; przy rzeczownikach i przymiotnikach oznacza najwyższe natężenie przymiotu a. ścisłe określenie miejsca, czasu, terminu, rozmiarów i t. p.: przyjechał w
s. obiad = podczas obiadu, czuwał do
s-ego rana = aż do rana, w
s. czas = w porę; suknia do
s-ej ziemi;
s-a niecnota = wcielona niecnota;
s. djabeł nic gorszego nie wymyśli = nawet djabeł; trafić w
s. środek = akurat w środek; uderzyć w
s-o oko, w
s-o serce = prosto w oko, w serce; płatnąć
s-ym końcem szabli = tylko końcem;
s-i bogowie to mogą = nikt inny, tylko bogowie; wybrać
s-ych najlepszych = najlepszych, jacy byli; pieniądze, i to
s-e złote = tylko złote; w
s-ej rzeczy = istotnie, rzeczywiście; w
s. raz = doskonale pasuje, jak raz, akurat, właśnie.
Strona w Wikisłowniku
