Czas, pojęcie, wypływające z uświadomienia następstwa i trwania zjawisk; chwila, moment, pora stosowna, pora właściwa, termin, sposobność; w
lm.: okres lat, epoka, wiek; (
C-y Zygmuntowskie);
C. upływa, bieży, leci, ma skrzydła = chwile bezpowrotnie mijają, teraźniejszość zamienia się w przeszłość;
C. zleciał jak z bicza trzasł = minął bardzo szybko;
C. płaci =
C. traci wszystko zależy od chwili, od pory = taż sama rzecz w różnych chwilach różne ma znaczenie;
C. to pieniądz = nie tracąc
C. można coś zarobić, marnowanie
C. przynosi stratę materjalną;
C. najlepszy lekarz = dawne cierpienia i nieszczęścia zacierają się w pamięci;
C. to pokaże = zobaczymy skutki w przyszłości; zostawmy to
C-owi = nie współdziałajmy czynnie, aby wywołać jakiś skutek, zachowajmy się biernie w tym razie; jeszcze nie
C., będzie na to
C. = teraz chwila nie odpowiednia, pora niewłaściwa, nie teraz, zawcześnie, później; już nie
C., za późno; już wielki
C. = już dawno nadeszła pora; mieć
C. przed sobą = zawcześnie, później; nie w
C. = za późno; przed
C-em = przedwcześnie, zawcześnie; w sam
C. = w porę, akurat, właśnie; innym
C-em = kiedyindziej, nie teraz; mieć
C. wolny = być swobodnym od zatrudnienia; mieć
C. zajęty = być zatrudnionym w danej chwili; nie mieć
C-su = być zatrudnionym, nie mieć chwili wolnej od zajęcia; brak
C. = brak chwili wolnej, potrzebnej; wolnym
C-em = wtedy, kiedy się nie jest lub nie będzie zatrudnionym; znaleźć
C. = postarać się o chwile wolne, swobodne; zabawić jakiś
C. = zatrzymać się gdzie lub u kogo przez dłuższy przeciąg czasu; na
C. = na oznaczony termin, w ściśle określonej, we właściwej porze, dosyć wcześnie; w krótkim
C-sie = niezadługo, wkrótce: nie w
C-sie = nie we właściwej porze, nie w oznaczonym terminie; w sam
C. = w pożądaną chwile, we właściwej porze: przed
C-em = zawcześnie, dawniej, przed laty;
C. po temu = już nadeszła pora; do
C-su = do pewnego terminu, do jakiegoś kresu; w
C. = dosyć wcześnie, zawczasu; w ów
C., w
C-sie = wtedy, gdy, podczas; z
C-sem = stopniowo, wolno, kiedyś, w przyszłości; za wszystkie
C-sy = za całą przeszłość; każdego
C-su = zawsze, o każdej porze; do tego
C-su = do tej pory, dotąd; od tego
C-su = od tej pory, odtąd; od
C-su do
C-su = w pewnych odstępach, nie ciągle, kiedy niekiedy: w swoim
C-sie = we właściwej porze; każda rzecz ma swój
C. = wszystko się doczeka właściwej dla siebie pory; komu w drogę temu
C. = kto ma iść lub jechać, nie powinien się spóźniać, czasu tracić; na
C-sie = we właściwej porze, na dobie, rzecz, fakt zgodny z chwilowemi upodobaniami ogółu, zajmujący w danej chwili opinję publiczną (koncept na
C-sie); po
C-sie = zapóźno;
C-su = podczas (
c. wojny); swego
C-su = niegdyś, dawniej;
C. roboczy = pora, część dnia, przeznaczona na pracę, na zatrudnienie; tracić
C. = nic nie robić, marnować drogie chwile, próżniaczyć się; korzystać z
C-su = robić dobry użytek z wolnych chwil, użytecznie się zajmować; zyskać na
C-sie = opóźnić pewien ostateczny termin, zyskać pożądaną zwłokę; dla zabicia
C-su = zajmować się byle czem dla uniknięcia nudów; używać
C-u = bawić ś., żyć przyjemnie, ucztować; szkoda
C-su i atłasu = szkoda daremnych starań i kosztów; ząb
C-su = ślady zgrzybiałości, zmiany jakie prowadzi za sobą starość, wiek podeszły, długie istnienie; zmysł
C-su = poczucie wymagań chwili; duch
C-su = usposobienie umysłów w danej epoce, kierunek poglądów i przekonań; córa
C-su =
p. Córa; dobre
C-y = warunki życia pomyślne; złe
C-y = warunki życia niepomyślne, klęski; w dobrym
C. = w szczęściu; w złym
C. = w nieszczęściu; w zły
C. = w niepomyślną chwilę; ciężkie
C-sy = trudne, niepomyślne, złe warunki życiowe; szkolne
C-sy = lata spędzone w szkole; ogórkowe
C-sy = sezon letni, miesiące wakacyjne; za wszystkie
C-sy = za całą przeszłość, w znaczeniu wynagrodzenia sobie wszystkiego, bez czego się dawniej obchodziło; za
C-sów = podczas czyjegoś życia: za dawnych
C-sów = przed laty, podczas minionej epoki; za moich
C-sów = w czasach mojej działalności, dawniej; mieć swój
C. (o kobiecie) = mieć regularność; przyszedł
C. na nią = koniec ciąży, zbliżanie się chwili porodu; piękny
C. = pogoda ładna; brzydki
C. = pora słotna;
C. gwiazdowy = przyjmujący za podstawę dobę gwiazdową, t. j. przeciąg czasu między dwoma kolejnemi górowaniami jednej i tej samej gwiazdy;
C. słoneczny przyjmujący za podstawę dobę słoneczną, t. j. przeciąg czasu między dwoma kolejnemi przejściami słońca przez południk;
C. lokalny = właściwy danemu miejscu;
C. normalny = godziny przyjęte o jednej porze na znacznej przestrzeni bez względu na odległość;
C. środkowo-europejski = przyjęty jako jednakowy na znacznej przestrzeni dla dróg żelaznych; równanie
C-su = poprawka dodawana albo odejmowana od godziny na kompasie dla otrzymania godziny na zegarze;
C. w
gram. = jedna z form odmiany czasownika, wyrażająca porę trwania czynności (kiedy czynność miała miejsce).
Strona w Wikisłowniku
