Duch, powietrze wyziewane, oddech, dech, tchnienie, ciepło wyziewano, zaduch, wyziew, para, zapach, woń; istota a. substancja niecielesna, niematerjalna; pierwiastek, ożywiający materję a. ciało, nieosobowo pojęty; dusza myśląca i czująca, osobowo pojęta, tchnienie Boże (oddał Bogu
d-a); dusza (
d. Boży, wyzionąć
d-a = umrzeć, świat
d-a); istota nadprzyrodzona, bez ciała (Bóg jest
d-em, kochać Boga w
d-u i w prawdzie,
d-y dobre, niebieskie a.
d-y światłości = aniołowie):
D. Św. — trzecia osoba Trójcy świętej; zły
d. = djabeł,
d-y nieczyste,
d-y ciemności; dusza zmarłego, cień, strach, widmo, mara, upiór (świat
d-ów, opowiadania o
d-ach, godzina
d-ów = północ); uczucie, ożywiające kogoś, skłonność, usposobienie (
d. proroczy,
d. poświęcenia);
przen., człowiek, ożywiony pewnym uczuciem, mający pewne usposobienie (wielkie
d-y nie upadają przed przeciwnościami, to niespokojny
d.!);
przen., kierunek i zasadniczy, dążenie wybitne, tendencja, własność, właściwość, charakter, temperament, natura, cecha (
d. czasu,
d. wieku,
d. praw,
d. narodowy; odpowiedział mu w tym
d-u = w tem znaczeniu, w tej myśli); dobra myśl, animusz, otucha, odwaga, śmiałość, męstwu (dodawać komu
d-a, nabrać
d-a, wlać w kogo
d-a, wojsko pełne
d-a, upaść na
d-u); w
d-u = w duszy, w myśli, w sobie, skrycie (śmiać ś. w
d-u, mówić w takim
d-u); pełen
d-a, pokory; żywy
d. = człowiek żyjący; tu niema żywego
d-a = nikogo; Bogn
d-a winien = niewinny; powiedzieć sobie w
d-u = w myśli;
d-em (myślą) przebywać daleko;
d-em = co tchu, co żywo, prędko, szybko, natychmiast.
Strona w Wikisłowniku
