Nad,
Nade,
przyim. z przyp. 4 oznaczający: czynność, skierowaną ku punktowi wyższemu (wzlatać
n. dom, unosić ś. pod obłoki;
n. co = na brzeg czego, przyjść
n. staw,
n. rzekę); wyższość pewnego pojęcia a. czynności względem drugich (kochać
n. życie; wyższy
n. swój wiek = przewyższający współczesnych; mieć czego
n. miarę,
n. potrzebę;
n-e wszystko; być lepszym
n. kogo; żyć
n. stan); z
przyp. 7 oznacza położenie blizkie a. wyższe względem pewnego przedmiotu (Warszawa
n. Wisłą, krzyż
n. drogą, mieszkać
n. morzem; niebezpieczeństwo wisi
n. głową = jest blizkie; mieć kogo
n. sobą = być podwładnym; stać kumu
n. karkiem = pilnować go natrętnie, przeszkadzać w robocie);
n. oznacza blizkość czego (
n. wieczorem,
n. ranem); względem czego, w kwestji czego (rozwodzić ś.
n. czym, rozmyślać
n. czym); z powodu czego a. kogo (litować ś.
n. nieszczęśliwym, płakać
n. umarłym);
n. w połączeniu z czasownikami oraz imionami zmienia ich znaczenie w następujący sposób: oznacza 1) wyższy urząd, wyższe stanowisko, przełożeństwo (np. nadkontroler, nadleśny, nadkonduktor); 2) coś, przenoszącego pewien zakres (np. nadprogramowy, nadczuły, nadmiar, naddatek, nadpłacać, nad ważyć, nadebrać, nadmurować); 3) położenie przedmiotu wyżej nad inne a. w pobliżu innych (nadgoplański, nadmorski, nadgraniczny, nadniebiański); 4) zjawienie ś. w pewnej chwili w danym miejscu (np. nadchodzić, nadjeżdżać, nadsyłać); 5) czynność rozpoczętą (nadgryźć, nadtluc, nadciąć, nadwiędnąć).
Strona w Wikisłowniku
