Przez,
przyim. 4 przyp. oznacza: a)
ruch. ponad powierzchnię czego a.
przez środek czego, z jednego końca czego na drugi, w poprzek, wzdłuż czego: iść
p. las,
p. pole, przechodzić:
p. płot,
p. parkan, przejeżdżać
p. rzekę,
p. morze,
p. miasto,
p. kraj; widzieć, jak
p. mgłę = niewyraźnie mówić
p. nos = nosowo;
przen., wyniośle, z udaną powagą; mówić
p. zęby = cedząc; gadać
p. sen = śpiąc; uderzyć kogo
p. łeb,
p. rękę = wpoprzek ręki, po ręce: 2)
przeciąg czasu: bawił gdzie
p. rok,
p. miesiąc,
p. tydzień; 3)
nadmiar czynności: nalewać
p. brzegi; 4)
położenie po przeciwnej stronie: mieszka
p. drogę,
p. sień; 5)
omijanie czego: p. dzień = co trzeci dzień,
p. rok = co trzeci rok; 6)
przyczynę, powód: czynić co
p. bojaźń,
p. szacunek dla kogo,
p. nienawiść; to wszystko
p. ciebie = z twojego powodu;
p. się, sam
p. się = niezależnie od innych, sam w sobie; 7)
narzędzie pracy, wykonawcę: posyłać list
p. posłańca, ułatwiać co
p. posłów, rozmówić ś.
p. telefon; 8) w imię czyje:
p. Boga żywego!; 9)
przy stronie biernej czasowników oznacza osobę działającą: syn jest kochany
p. ojca, Rzym był
zburzo-zburzony p. Germanów, „Dziady” były napisane
p. Mickiewicza.
Strona w Wikisłowniku
