Stać, trzymać ś. na nogach, przybierać pozycję stojącą, zachowywać postawę pionową: ledwie stoi na nogach = z trudnością zachowuje równowagę, tak jest osłabiony a. pijany; zrobił co, stojąc na jednej nodze = szybko, na poczekaniu; stoi jedną nogą w grobie = jest blizki śmierci; wyszedł, pojechał, jak stał = w tym, co miał na sobie i przy sobie, nie przebierając ś. i nic nie biorąc z sobą;
s. pospołu z czym = iść w parze; wogóle zachowywać równowagę, opierając ś. na jakiejś podstawie, nie przewracać ś., mieścić ś., znajdować ś., trzymać ś. prosto: drzewo stoi w lesie, dom w mieście; dom stoi otworem = jest otwarty; otworem
s. = być dostępnym dla wszystkich;
s. na czym, wspierać ś. na czym, opierać ś., zasadzać, polegać, gruntować ś. na czym, mieć co za podstawę;
s. na przeszkodzie = przeszkadzać; łzy mu w oczach stoją = kręcą ś.; stoi w piśmie, w gazecie, w książce = jest napisane, wydrukowane; jak wyżej stoi = jak wyżej podano, wydrukowano; sterczeć, być wyprężonym do góry; nie ruszać ś. z miejsca, nie zmieniać położenia, być nieruchomym:
s. nad kimś = pilnować go; okręt stoi na kotwicy = pozostaje w przystani; stoi mi ciągle w oczach = zdaje mi ś., że ciągle widzę; stoi mi wciąż w myśli, w pamięci = ciągle myślę, nieustannie pamiętam; stoi, jak kołek nieruchomo;
s. w mierze = pozostawać ciągle na tym samym poziomie, nie zmieniać ś.; stoi mi to kością w gardle = jest mi nieznośne, dokucza mi; ość w gardle stanęła = wsparła ś.; słońce stoi na niebie = świeci, jest południe; opowiadać ś. przy kim, przy czym, być wiernym komu a. czemu, stronę czyją trzymać, być czyim stronnikiem:
s. przy ojczyźnie, przy wierze; przy cnocie; sprawiedliwością państwa stoją = trwają, istnieją; stoję przy czym = nie odstąpię od tego, upieram ś. przy tym;
s. dobrze, źle = mieć ś. dobrze, źle, mieć powodzenie a. nie mieć go; strawa stoi mi w ustach = nie smakuje mi, rośnie mi w ustach; zatrzymywać ś., wstrzymywać ś., stawać, ustawać w biegu, w chodzie: stój! = stań!, poczekaj!, daj spokój!, przyjdzie kreska i na ciebie!; fabryka stoi = jest nieczynna; zegar stoi = nie idzie; woda stojąca = nie mająca odpływu (w stawach, jeziorach); rzeka stoi = woda w niej zamarzła; trwać, być w pełnym biegu, być w rozkwicie, być czynnym;
s. lub nie
s. o kogo, o co = dbać, wcale o to nie stoję; mieszkać, przemieszkiwać, kwaterować, gościć, bawić, przebywać, rezydować, mieć gospodę, stancję:
s. u kogo, w hotelu, na stancji; wojska stoją obozem = są rozłożone;
s. za kogo, za co, zastępować, móc zastąpić, starczyć; przedstawiać pewną wartość, wynosić, kosztować, ważnym być, ważyć; być cenionym, mieć pewną cenę, walor, uchodzić za co; jak rzecz stoi = jak ś. przedstawia; jak sprawa stoi = w jakim jest stadjum; daję, na co mnie stać = ile mogę;
s. mię na to = starczy na to moich funduszów, mogę sobie na to pozwolić; przytrafiać ś., zdarzać ś. = co ś. tu stało?;
s. ś. —
p. nied. Stawać ś.
Strona w Wikisłowniku
