Opis ziem zamieszkanych przez Polaków I/I
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Opis ziem zamieszkanych przez Polaków |
| Podtytuł | pod względem geograficznym, etnograficznym, historycznym, artystycznym, przemysłowym, handlowym i statystycznym. Tom I. Ziemie polskie w Prusach. |
| Data wyd. | 1904 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Uwagi | Współautorzy: Bolesław Koskowski, Jan Karłowicz |
| Indeks stron | |
.jpg)
Oddając dziś do rąk czytelników pierwszy zeszyt „Opisu ziem zamieszkanych przez Polaków“, uważamy za właściwe nadmienić tu parę słów o charakterze i planie tego wydawnictwa.
Jakie pobudki skłoniły nas do podjęcia go, to staraliśmy się określić w prospekcie.
„Dzieła takiego — mówiliśmy tam — któreby było zarazem i zbiorem interesujących opisów, i źródłem dokładnych informacyi, literatura nasza dotychczas nie posiada, a brak jego uczuwać się daje powszechnie. Czy zajdzie mowa o Polakach w Poznańskiem, czy o Polakach w Ameryce, czytelnik z innych okolic nie ma pod ręką książki, z której mógłby zasięgnąć wiadomości, ilu tych Polaków tam jest, w jakich warunkach żyją i pracują, w jakim kierunku rozwija się ich działalność ekonomiczna i kulturalna. Informacyi takich brak mu nawet co do miejscowości bliższych, we własnym kraju zamieszkania. I toż samo dotyczy wszystkich stron życia ludności polskiej, gdziekolwiek ma ona siedlisko. Osądziliśmy za rzecz użyteczną brakowi temu zaradzić i przystępujemy do wydania dzieła, któreby czyniło zadość potrzebie“.
„Z dzieła tego — pisaliśmy dalej — czytelnik dowie się, jak wygląda ta okolica, która go w danej chwili interesuje, jakie są jej bogactwa przyrodzone, i jakie są tam instytucye publiczne, jakie obyczaje i stosunki towarzyskie, i przemysł, i handel, i rolnictwo, i sztuka. Wszystko zilustrowane będzie z jednej strony rycinami i tablicami kolorowanemi, z drugiej cyframi statystycznemi“.
Ten zarys ogólny treści wskazuje już dostatecznie, jak rozległy jest materyał naukowy i opisowy, który objąć zamierzamy. Uwzględni on wszystkie kraje Europy, Ameryki i innych części świata, w których zamieszkują Polacy, choćby w małych grupach. Powinien też dać w całości dokładny obraz życia rodaków naszych na początku XX stulecia.
W myśl tego zamiaru, opis każdego obszaru ziemi, zamieszkanej przez Polaków, zawierać będzie: a) geografię fizyczną i polityczną b) ludność, jej kulturę i obyczaje, c) historyę i urządzenia państwowe i administracyjne, d) produkcyę ogólną e) rolnictwo f) przemysł i handel g) komunikacye h) oświatę (dział ten obejmie statystykę szkół rządowych i prywatnych, wydawnictwa, prasę, instytucye naukowe i artystyczne i t. p.) i) życie społeczne (wszelkiego rodzaju instytucye filantropijne, towarzyskie, ekonomiczne, sportowe i t. p.) k) zabytki historyczne l) zabytki artystyczne i t. p.
Wstęp do „Opisu ziem zamieszkanych przez Polaków“ zawierać będzie statystykę ogólną Polaków na kuli ziemskiej oraz zarys etnografii polskiej.
Ułożenie dzieła, zakreślonego na tak obszerną skalę, połączone jest z niemałemi trudnościami, płynącemi głównie ztąd, że brak jest jednolitych i według jednego planu opracowywanych materyałów zasadniczych. Trudności te jednak postaramy się przezwyciężyć i nie wątpimy, że wobec wielkiego zainteresowania, jakie wzbudziło to wydawnictwo, pomyślnie nam się to uda.
Część ilustracyjna będzie zawierała wizerunki miast, budowli pamiątkowych, ludzi zasłużonych, typów etnograficznych, scen obyczajowych, historycznych i t. p.
