P. J. Szafarzyka słowiański narodopis/§3
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | P. J. Szafarzyka słowiański narodopis |
| Wydawca | Zygmunt Schletter |
| Data wyd. | 1843 |
| Miejsce wyd. | Wrocław |
| Tłumacz | Piotr Dahlmann |
| Tytuł orygin. | Slovanský národopis |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cała część I |
| Indeks stron | |
Jak mowy, tak języki i narzecza, dzielą się różnie częścią podług formy czyli grammatykalnie, częścią podług materjalnéj treści czyli lexykalnie. Formowe czyli grammatykalne różnice polegają już to na pierwiastkowych głoskach, już to na przypadkowych głoskach, już to na przycisku, już to na tworzeniu słów, już to na przypadkowaniu i czasowaniu, już téż w końcu na szyku: lexykalne przeciwnie częścią na znajdowaniu się pewnych słów w jednéj mowie, a na braku ich w drugiéj, częścią téż na używaniu ich tu i tam w znaczeniu wcale różném. Dla dokładnego ujęcia istotnych własności i dla wytknięcia głównych znamion jakiegokolwiek języka, należałoby koniecznie na te wszystkie tu wzmiankowane podziały równą zwrócić uwagę; lecz ponieważ to rzeczą za obszerną, a do prostego rozeznania jednego języka od drugiego już zwięzłe wytknięcie własności i różnic w pierwiastkowych głoskach dostatecznie wystarcza, przeto niniejsza nasza praca nie będzie się daléj nad ten zakres rozciągała, a z innych grammatycznych oddziałów, mianowicie przypadkowania i czasowania, tylko gdzie nie gdzie jako na przykład i mimochodem nieco przytoczémy. W oznaczeniu idiomów, języków i narzeczy bierzemy wprawdzie za podstawę znamiona wyłączne, jednakże dla tego znamion kilku członkom tegoż samego rzędu a nigdy wszystkim wspólnych raz na zawsze i bezwarunkowo nie wyłączamy, starając się oraz po rozeznaniu oczywistych i niejako namacalnych różnic języków i narzeczy, także ku poznaniu skrytszego ich podobieństwa, i rozmaitego jednych do drugich zabiegania myśl czytelników skierować. Przy czém jeszcze na to uwagę zwrócić należy, że do ścisłego oznaczenia języka lub narzecza znamiona tu wzmiankowane, każde z osobna wzięte, albo kilka z nich oddzielnie uważane, bynajmniéj służyć nie mogą, lecz że wszystkie pospołu, w téj liczbie, jak tu położone są, branémi i zastósowanémi być muszą.
