P. J. Szafarzyka słowiański narodopis/§2

<<< Dane tekstu >>>
Autor Pavel Jozef Šafárik
Tytuł P. J. Szafarzyka słowiański narodopis
Wydawca Zygmunt Schletter
Data wyd. 1843
Miejsce wyd. Wrocław
Tłumacz Piotr Dahlmann
Tytuł orygin. Slovanský národopis
Źródło Skany na Commons
Inne Cała część I
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron

§. 2. Rozgatunkowanie narzeczy słowiańskich.

Mowa słowiańska będąc mową szczepu pradawnego, wielkiego, od dawna niezmierną przestrzeń ziemi zajmującego, i na liczne właściwych ustaw używające narody podzielonego, dzieli się na znamienitą ilość narzeczy, z których jedne swą właściwością z sobą bliżej pokrewnionemi, drugie więcéj się róźniącemi i odleglejszemi są. Podług rozliczności stopniów tego podobieństwa będzie najstósowniéj wszystkie słowiańskie narzecza obok siebie postawić.
W języku słowiańskim jest idiomów dwoje: południowowschodni i zachodni.
Idiom południowowschodni dzieli się na trzy języki: ruski, bołgarski i ilirski; idiom zachodni na cztéry: polski, czeski, łużysko-serbski i już wymarły polabski (nadelbiański).
W języku ruskim rozróżniamy trzy narzecza: wielkoruskie, małoruskie i białoruskie; w bołgarskim, choć tylko we względzie historycznym, dwa: ćerkiewne czyli cyryllskie i nowobołgarskie; w ilirskim trzy: serbskie, chorwackie i korutańsko-słoweńskie; w polskim jedno: polskie; w czeskim dwa: czeskie i węgiersko-słoweńskie; w serbskołużyskim także dwa: górnołużyskie i dolnołużyskie; w polabskim tylko jedno: drewiańskie, nieomal wygasłe.
Wiele z tych narzeczy rozdziela się na rozliczne podrzecza, których liczby jeszcze nie można ustanowić. Tu tylko te dwa, jako znajomsze, z imienia przytoczemy: nowogrodzkie i kaszubskie; owo wielkoruskiego, a to polskiego podrzecza pobocznym będące wystrzałkiem.
Mniejsze tak w narzeczach jak i w podrzeczach charakterystyczne poddziały mianujemy różnorzeczami. Ich liczba w szczepie tak ogromnym i rozsiadłym, jakim słowiański, jest jeszcze nieograniczona i nieprzejrzana. Przeto im tu tylko miejsce naznaczając, od nich spiesznie uwagę odwracamy.
Według tego przejdziemy w mowie słowiańskiéj idiomów dwoje, języków siedmioro, narzeczy cztérnaście, a nadto jeszcze dwa podrzecza.
Ludności całego szczepu słowiańskiego, używającego tych siedmiu języków, a dwunastu narzeczy, pomijając cérkiewne i drewiańskie, liczemy w roku 1842 do 78,691,000 dusz.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronach autora: Pavel Jozef Šafárik i tłumacza: Piotr Dahlman.