Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Buddyzm
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | B – wykaz haseł B – całość |
| Indeks stron | |
Buddyzm, system religijno-filozoficzny, zawarty w nauce Buddhy. Wychodzi z założenia, że wszelkie życie jest cierpieniem a wszelkie bytowanie boleścią, stara się przeto rozwiązać zagadnienie, jak należy zniszczyć byt subjektywny. Samobójstwo nie jest, wedle buddyzmu, przerwą bytowania, gdyż przez śmierć przechodzi samobójca tylko w inną formę bytu, a zatem w nowe cierpienie. Drugą zasadą buddyzmu jest, że źródłem cierpienia jest żądza, wszelkie chcenie, przez które człowiek przyczepia się do bytu, będącego tylko złudą, pozorem, fenomenem, a nie rzeczywistością. Pożądanie jest więc cierpieniem, ponieważ człowiek bierze złudę za rzeczywistość. Stąd wynika trzecia zasada buddyzmu: aby zniszczyć cierpienie, należy zniszczyć wszelkie pożądanie. Na pytanie, w jaki sposób można położyć kres wszelkiemu pożądaniu, odpowiada czwarta zasada buddyzmu, zawierająca jego etykę. Etyka ta nakazuje udać się na ośmioraką „ścieżkę“, a mianowicie: 1) prawdziwe poznanie, 2) prawdziwe postanowienie, 3) prawdziwa mowa, 4) prawdziwy czyn, 5) prawdziwe życie, 6) prawdziwe dążenie, 7) prawdziwe myślenie i 8) prawdziwe zatopienie się w sobie. Człowiek musi się zwolnić ze wszystkich więzów, które nakłada nań życie przez pochodzenie, związki rodzinne, związki przyjaźni, zawód, zarobkowanie, pełnienie urzędu i wszelkie obcowanie z ludźmi. Wszystkie te więzy są przeszkodami na drodze do prawdziwego poznania. Dla ułatwienia dojścia do tego celu ustanowił Buddha swój zakon, którego członkowie muszą przestrzegać następujących przykazań: 1) nie zabijać żadnej istoty żywej, 2) nie kraść, 3) nie obcować cieleśnie, 4) nie kłamać, 5) nie pić napojów odurzających, 6) nie spożywać po południu żadnych pokarmów stałych, 7) nie brać udziału w żadnych zabawach, tańcu, śpiewie i t. p., 8) nie używać kwiatów ani żadnych wonności, 9) nie używać wygodnego łoża i 10) nie posiadać złota ani srebra. Życie, prowadzone w myśl powyższych przykazań, jest dla buddysty tylko przygotowaniem do pracy duchowej, polegającej na zatopieniu się w rozmyślaniach, przez które wszelkie szczególne wyobrażenia i idee roztapiają się w ogólnej syntezie, dotychczasowa treść myśli ludzkiej zanika, zastąpiona świadomością, że fenomen życia jest złudą. Na tej świadomości polega buddystyczne zbawienie czyli nirwana. Ciało może jeszcze żyć, ale jest to tylko byt pozorny. Nirwana znaczy „zagaśnięcie“. Droga do nirwany otwarta jest tylko dla uczniów Buddhy, którzy chcą pójść drogą jego przykazań.
Buddha nie zostawił swojej nauki na piśmie. Uczniowie jego rozszerzali ją w Indjach północnych, jako uzupełnienie panującej tam religji braminów (ob. Bramanizm), a od połowy III wieku przed Chr. w krajach sąsiadujących z Indjami. W ciągu. 200 lat po śmierci Buddhy zmieniła się jego nauka i zatraciła jedność. Już za czasów króla Asoki (270 — 233 przed Chr.) było 18 szkół, wykładających ją rozmaicie. Dwa główne odłamy tej nauki są: mahayana czyli „wielki okręt“ i hinayana czyli „mały okręt“. Terytorjalnie zaś dzieli się buddyzm na trzy strefy: 1) buddyzm południowy na Ceylonie i w Indochinach, 2) buddyzm tybetański, czyli lamaizm i 3) buddyzm chiński (ob. Chiny), zwany tam także foizmem (od wyrazu Fo, po chińsku zn. Buddha), krzewiący się od r. 65 po Chr. w Chinach, od r. 372 w Korei, a od r. 552 w Japonji (ob. Japonja).
