Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Episkopalny system
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | E – wykaz haseł E – całość |
| Indeks stron | |
Episkopalny system, I. W katolicyzmie oznacza teorję, według której biskupi są przez Boga a nie przez papieża ustanowionymi rządcami swych diecezyj, papież zaś jest pomiędzy nimi tylko „pierwszym między równymi“ (primus inter pares). Teorja ta została potępiona przez piąty sobór lateraneński w r. 1512 oraz przez sobór watykański w r. 1870, który uznał wyłączną prawowitość systemu papalnego (ob. Papież). System episkopalny doprowadziła do ostatecznych konsekwencyj teorja febronjańska (ob. Hontheim) oraz tak zwana punktacja emska (ob. Emski kongres).
II. Episkopalny system w protestantyzmie. Dokonane przez t. zw. reformację przejście władzy duchownej w ręce panujących świeckich starano się w Niemczech uzasadnić zapomocą trzech różnych systemów. Pierwszym z nich jest system episkopalny, skonstruowany w początkach XVII wieku. Tłumaczy on władzę kościelną książąt świeckich (das landesherrliche Kirchenregiment) w ten sposób, że na mocy uchwał pokoju augsburskiego z r. 1555 władza duchowna, wykonywana przez papieża i biskupów, przeszła w krajach protestanckich w ręce panujących świeckich. Panujący ma prawo sankcjonowania i wykonywania postanowień zborów. Zwolennicy systemu episkopalnego uzasadniali go też teoretycznie w ten sposób, że społeczeństwo dzieli się na trzy stany: status politicus, czyli zwierzchność, status ecclesiasticus, czyli duchowieństwo i status oeconomicus, czyli stan gminny a do stanu pierwszego należą wszelkie prawa zwierzchnicze a więc i władza duchowna. Teorja ta, broniona przez teologa protestanckiego Carpzowa, nie mogła się ostać i ustąpiła miejsca systemowi terytorjalnemu.
System terytorjalny, uzasadniony przez Thomasiusa w r. 1696, uważa kościół za część państwa a władzę kościelną za część władzy świeckiej panujących, którzy zatem mają na swem terytorjum nieograniczoną władzę nad wyznaniem swych poddanych.
