Faryzeusze, z hebrajskiego feruszim, zn. „odosobnieni“, religijno-polityczne stronnictwo żydowskie za czasów Chrystusa. Powstało po walkach Machabeuszów jako stronnictwo narodowe żydowskie w przeciwstawieniu do saduceuszów i jako opozycja t. zw. „uczonych w Piśmie“ przeciwko kaście kapłańskiej. Faryzeim przejął od
chassydów (ob.) tradycyjne żydowskie praktyki religijne i wcielił w nie pojęcie „sprawiedliwości“, czyli uważał za „człowieka sprawiedliwego“ tylko tego, kto spełniał te praktyki z drobiazgowy ścisłością. Faryzeusze przywiązywali największą wagę do zewnętrznych objawów pobożności, odznaczali się pychą, obłudą i mściwością. Stąd dotychczas w mowie potocznej nazywamy faryzeizmem wszelkie objawy obłudy. Po zburzeniu świątyni jerozolimskiej i zupełnym upadku hierarchji saduceuszów cała władza duchowna żydowska przeszła w ręce faryzeuszów, którzy jako uczeni dali początek późniejszej literaturze rabinistycznej.
