Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Faszyzm a religja
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | F – wykaz haseł F – całość |
| Indeks stron | |
Faszyzm a religja. Stanowisko faszyzmu, sprawującego od r. 1922 rządy Włoch powojennych, wobec religji wogóle, a wobec katolicyzmu w szczególności, spowodowało w stosunku tego państwa do Kościoła katolickiego zwrot zasadniczy. Stosunek ten ukształtował się po zdobyciu Rzymu i zajęciu Państwa kościelnego przez wojska zjednoczonej Italji w r. 1870 wprost wrogo, a dla katolików włoskich tragicznie wskutek rozbieżności między patrjotycznem dążeniem do zjednoczenia Włoch a polityką papieską, zmierzającą do utrzymania Państwa kościelnego. Przez dłuższy czas panowało między Watykanem a Kwirynałem obustronne uprzedzenie i niechęć, wyrażająca się ze strony państwowej przez zawzięty antyklerykalizm, zwalczający każdą myśl porozumienia. W miarę jednak jak utrwalała się pozycja Włoch, a po stronie Watykanu znikała nadzieja restytucji Państwa kościelnego w dawnych granicach, szczególnie zaś wskutek odrodzonej po wojnie w narodzie włoskim tradycyjnej religijności i przywiązania do Kościoła, stosunki te zaczęły łagodnieć. Radykalna zmiana nastąpiła jednak dopiero od czasu objęcia władzy przez faszyzm. Mussolini zrozumiał, że papiestwo nie zagraża całości terytorjalnej Włoch, że zatem nie ma powodu do zwalczania go, a przeciwnie Kościół katolicki może się stać pożądanym sprzymierzeńcem dla rządu, gdyż stanowi najpewniejszą ostoję przeciwko wszelkiej wywrotowej propagandzie. Ideałem faszyzmu jest możliwie największy rozrost potęgi państwa narodowego. Do tego celu zdąża faszyzm, wzmacniając autorytet państwa, religji i rodziny, a tępiąc wszystkie czynniki, które osłabiają spoistość frontu narodowego nawewnątrz i paraliżują jego działalność nazewnątrz. W szczególności zatem faszyzm zwalcza masonerję, pragnie usunąć walkę klas przez odpowiednią organizację pracy i stara się załagodzić tarcia na tle religijnem przez kompromis z Kościołem w t. zw. kwestji rzymskiej. Kompromis ten przybrał konkretną formę w t. zw. traktacie lateraneńskim, zawartym dnia 11 lutego 1929 r. (ob. Kościelne państwo). Jeszcze przed zawarciem tego traktatu wielkie zadowolenie w szerokich kołach katolików włoskich obudziły zarządzenia Mussoliniego w dziedzinie innych zagadnień kościelno-politycznych. Przedewszystkiem nastąpiła zasadnicza zmiana w zewnętrznych formach postępowania władz państwowych wobec Kościoła. Władze państwowe wzięły udział w kongresach eucharystycznych w Ankonie i w Bolonji, oraz w obchodzie 700-lecia św. Franciszka z Assyżu, którego uznano za patrona narodowego Włoch. Ustawodawstwo faszystowskie wyznaczyło wyższą karę za obrazę religji katolickiej, niż jakiejkolwiek innej. Nauka religji, której przedtem udzielano w szkołach powszechnych tylko na życzenie rodziców, jest od czasu tak zwanej reformy Gentilego, t. j. od października r. 1923, przedmiotem obowiązkowym. Wychowanie młodzieży oparto na zasadach religijnych i odpowiednio zreformowano lekturę obowiązującą przy nauce literatury, filologji klasycznej i historji filozofji. Jako zewnętrzny wyraz ducha religijnego, który ma panować w szkole, zawieszono w salach szkolnych krucyfiks. Prywatne szkoły katolickie, dawniej szykanowane, posiadają obecnie pełne prawa, a uniwersytet katolicki w Medjolanie uzyskał stanowisko równorzędne z uniwersytetami państwowemi. Największe zadowolenie w kołach katolickich obudził Mussolini przez stanowczy opór przeciwko rozwodom. Faszyzm nie poprzestaje bowiem na utrzymaniu dawnego prawa małżeńskiego, które nie uznaje rozwodów, ale utrudnia w dotkliwy sposób obchodzenie tej ustawy. Wreszcie bardzo charakterystyczna dla faszyzmu jest pomoc, której udziela rząd stowarzyszeniom katolickim przy wykorzenianiu nawyczki przeklinania.
