Focjusz, patrjarcha carogrodzki, ur. w początkach wieku IX w Konstantynopolu, był tajnym sekretarzem dworu cesarskiego. Przez swe intrygi spo-wodował wygnanie patrjarchy Ignacego, poczem wyświęcony na biskupa objął w r. 857 stolicę patrjarszą w Konstantynopolu. Dla osądzenia sporu między Focjuszem a Ignacym wysłał papież legatów na synod w Konstantynopolu (861), których jednak Focjusz przekupił i skłonił do oświadczenia się za nim. Mimo tego papież Mikołaj I ekskomunikował Focjusza, a Ignacego uznał za prawego patrjarchę Konstantynopola. Focjusz postanowił zerwać z Kościołem. Wystosował w r. 866 pismo okólne do arcybiskupów i biskupów Wschodu, w którem podniósł przeciw papieżowi i Kościołowi Zachodniemu oskarżenie o kacerstwo, zarzucając mu, że zezwala w pierwszym tygodniu Wielkiego Postu na spożywanie nabiału, że odrzuca małżeństwo księży i że dodaje w wyznaniu wiary (Credo) słowo
„Filioque“ (ob.). Był to manifest wojenny Wschodu przeciw Kościołowi katolickiemu i podstawa schizmy (ob.
Grecko-wschodni Kościół). Focjusz zdołał podstępem, oszustwem i licznemi gwałtami utrzymać się na patrjarchacie i zwołał w r. 867 synod do Konstantynopola, uważany przez Greków za sobór ekumeniczny, a zwany przez łacinników Pseudo-Synodus Photiana. Podrobił listy papieskie i zmusił legatów rzymskich do uznania go patrjarchą. Wskutek tego papież Jan VIII rzucił ponowną klątwę na Focjusza (881). Po śmierci jego opiekuna, cesarza Bazylego, cesarz Leon VI usunął Focjusza z patrjarchatu i zamknął w klasztorze ormiańskim, gdzie Focjusz zmarł w r. 891.
