Kanossa, zamek średniowieczny we Włoszech, w którym cesarz niemiecki Henryk IV w czasie sporu z papiestwem o inwestyturę był zmuszony w r. 1077 upokorzyć się przed papieżem Grzegorzem VII. Stąd wyrażenie „pójść do Kanossy”, używane w znaczeniu poddania się i zaniechania dalszej walki z Kościołem katolickim. Wyrażenie to stało się głośnem wskutek użycia przez Bismarka w r. 1872 zwrotu: „do Kanossy nie pójdziemy“ w czasie t. zw. „walki o kulturę” (Kulturkampf). Wyrażona przez to przez Bismarka pewność zwycięstwa w walce z Kościołem katolickim okazała się płonną, i Bismark faktycznie „poszedł do Kanossy”, odwołując ustawodawstwo majowe (ob.
Kulturkampf).
