Ołtarz, miejsce do składania ofiar, w starożytności pagórek lub wzniesienie zbudowane z kamieni. U Żydów, Greków i Rzymian były ołtarze całopalne lub kadzielne, stosownie do rodzaju ofiar. W Kościele katolickim ołtarz, przy którym odprawia się ofiara mszy św., jest to stół kamienny lub drewniany z płytą kamienną, zawierającą cząstkę relikwji, czyli t. zw. grób ołtarzowy. Musi na nim stać krzyż i przynajmniej dwie świece. Ołtarz może być stały (altare fixum) albo ruchomy, przenośny (portatile). Ołtarzami uprzywilejowanemi są te, przy których tylko w pewne dni i tylko pewnym osobom wolno odprawiać mszę św., albo też ołtarze, mające przywilej papieski, że do każdej mszy, przy nich odprawionej, przywiązany jest odpust zupełny dla dusz cierpiących w czyścu.
