Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Pentateuch

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Stanisław Piekarski
Tytuł	Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów
Wydawca	M. Arct
Data wyd.	1930
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Inne	P – wykaz haseł P – całość
Indeks stron

›››

[334]

 Pentateuch (pięcioksiąg), część Starego Testamentu (ob. Biblja), przypisywana Mojżeszowi i nazwana przezeń Sefer-ha-thorah, czyli Księga Zakonu, a przez żydów Thorah, czyli prawo. Podział na pięć ksiąg jest późniejszy i powstał przez podzielenie rękopisu Tory na pięć zwojów mniejszych. Żydzi palestyńscy nadawali poszczególnym częściom nazwy od słów początkowych, żydzi aleksandryjscy zaś i chrześcijanie nazywali je od głównej treści każdej z pięciu ksiąg. I tak pierwsza księga nazywa się u Hebrajczyków Bereszyt, to znaczy „na początku“, u Aleksandryjczyków zaś i u chrześcijan Genesis, czyli „księga rodzaju“, gdyż główną jej treścią są dzieje stworzenia świata i początków rodu ludzkiego. Druga księga, Exodus, „księga wyjścia“, opowiada wyjście Izraelitów z Egiptu i ich wędrówkę aż do stóp góry Synaj. Księga trzecia, Leviticus, „księga kapłańska“, zawiera wykład prawa religijnego żydowskiego, nadanego na górze Synaj, przepisy o ofiarach, o kapłanach, o czystości w znaczeniu higjenicznem i moralnem, o święceniu świąt, o ślubach i dziesięcinach i o karach na przestępujących prawa. Czwarta księga, Numeri, „Księga liczb“, zwana przez Hebrajczyków Bemidebbar („Na puszczy“), opisuje 40-letni pobyt Izraelitów na pustyni. Piąta księga, Deuteronomium, czyli „Księga powtórzonego prawa“, zawiera przemowy Mojżesza w ostatnim roku pobytu na pustyni. Przypomina w nich prawo, ogłoszone na górze Synaj, przepisy o jedności kultu religijnego, zakaz bałwochwalstwa, rozróżnianie zwierząt czystych i nieczystych, przepisy o dziesięcinach, ustanowienie trzech świąt dorocznych, Paschy, Pięćdziesiątnicy i Święta Namiotów, prawo publiczne o sędziach, królu, kapłanach i o powinności wojskowej, prawo karne, prawo prywatne, błogosławieństwa dla przestrzegających Zakonu i przekleństwa na jego gwałcicieli, wreszcie dobrodziejstwa boże, świadczone Izraelitom i ich obowiązek dotrzymania przymierza z Bogiem.

 Autentyczność pochodzenia pentateuchu od Mojżesza, uznawana przez tradycję żydowską i chrześcijańską, a zaprzeczana przez krytykę racjonalistów, którzy utworzyli w tym przedmiocie kilka hipotez, była przedmiotem badań Komisji biblijnej w Rzymie, która w orzeczeniu z r. 1906 ograniczyła autorstwo Mojżesza w ten sposób, iż Mojżesz sam nie redagował całego dzieła ani go nie pisał, lecz tylko obmyślił plan całości i powierzył napisanie go jednej lub kilku osobom pod jego kontrolą, a przy tworzeniu dzieła posługiwał się dokumentami pisanemi lub ustnemi świadectwami. Komisja biblijna, uznając zasadniczo autentyczność pentateuchu, nie twierdzi jednak, aby jego tekst obecny był takim, jak powstał pod wpływem Mojżesza, gdyż można przypuścić, że w ciągu niezliczonych przepisywań poprzez kilka tysięcy lat od czasu powstania w XV wieku przed nar. Chr. uległ pewnym zmianom przez dodatki, głosy i wyjaśnienia wtrącone, wyrazy i zwroty, wyszłe z użycia, lub zastąpione nowemi, oraz przez błędne czytania z winy przepisywaczy. Zmiany te ma osądzić krytyka naukowa (ob. Mojżesz).

[335]

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Piekarski.