Proboszcz (z łać. prepositus, pleban, paroch, rektor), kapłan katolicki, który w zależności od biskupa, pod jego zwierzchnością i na jego zlecenie sprawuje duszpasterstwo na obszarze nadanej sobie
parafji (ob.). Proboszczem może być nietylko osoba fizyczna, ale też i prawna, np. kapituła katedralna, klasztor i t. p., w której imieniu obowiązki proboszcza wykonywa wikary. Prawo mianowania i ustanawiania proboszczów należy do biskupa. Wyjątkiem od tej reguły jest prawo prezenty (ob.
Patronat). Obsadzenie parafji odbywa się w drodze konkursu (ob.
Egzaminy duchownych). Wyłączne prawa proboszcza na obszarze parafji w zakresie wewnętrznym wyliczono pod Jura parochialia. W zakresie zewnętrznym może proboszcz udzielać dyspensy od niektórych przeszkód małżeńskich w nagłych wypadkach i od zachowywania postów przez poszczególne osoby. Proboszcz jest obowiązany do duszpasterstwa wobec swoich parafjan, ma odprawiać nabożeństwa (mszę za parafjan), udzielać sakramentów, nauczać prawd wiary i zasad moralności, popierać i zakładać dzieła miłosierdzia i pobożności, oraz prowadzić księgi parafjalne (ob.
Metryki kościelne).
