Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Słowiańska religja
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | S – wykaz haseł S – całość |
| Indeks stron | |
Słowiańska religja. Wiarogodne źródła wiadomości o religji Słowian są bardzo nikłe i odnoszą się tylko do słowiańszczyzny naddnieprzańskiej (Rusi kijowskiej) i nadodrzańskiej, Pomorzan i Słowian, zamieszkałych na wyspach morza bałtyckiego (Rugja). Brak ich zupełny co do religji Słowian zachodnich, Polaków i Czechów, gdyż wiadomości o Olimpie słowiańskim, podawane przez Niemców Thietmara i Helmolda oraz Polaków Długosza i Miechowczyka, są albo niepewne, albo całkiem zmyślone. Naczelnem bóstwem Słowian, znanem nad Odrą i nad Dnieprem, jest Swarożyc, na Rusi zwany Dażbogiem, na Rugji Światowitem, na Pomorzu Trzygłowem, Jarowitem u Słowian hawelskich. Nazwa Swarożyc, czyli syn Swaroga, oznacza ubóstwienie słońca, jako syna ognia, gdyż Swarog był w mitologji słowiańskiej bogiem ognia, kowalem, słowiańskim Hefajstosem.
Uosobieniem gromu i błyskawicy był Perun, o którego czci jednak poza Rusią brak autentycznego świadectwa.
Jak Swarożyc-Dażbóg panował nad niebem i ziemią żywych, tak Weles (Wołos), poczytywany mylnie za bóstwo dobytku (bydła), władał nad światem podziemnym, dziedziną dusz zmarłych. Był słowiańskim Hadesem i wzywano jego imienia w zaklęciach i na umocnienie przysięgi. Boginią kobiet była Mokosz, opiekunka pracy kobiecej, strzyżenia owiec, hodowli lnu i przędzenia. Słowiańska trójca: Chors, bóstwo księżyca, Sim, bóstwo domowe i Rogł (Rgieł), bóstwo rolnicze, ma być pochodzenia obcego a dwóch ostatnich łączą w jedno bóstwo: Simargł i uważają je za zmyślenie literackie pochodzenia grecko-wschodniego. Bardzo bujną byla demonologja słowiańska, połączona z kultem wody, rzek, źródeł, lasów i gór. Są to prawie wyłącznie demony żeńskie, jak rodzanice, brzeginie (beregyni), wiły, rusałki i południce.
Religja słowiańska stała na wyższym stopniu rozwoju wierzeniowego, niż inne religje pierwotne, nie była ani surowym kultem natury, ani animizmem. Słowianie nie czcili samej ziemi, wody, ognia, gromu, słońca i księżyca, lecz oblekali siły natury w postać ludzką (antropomorfizm). Religja ich przedstawia się przeto jako bogato rozwinięty politeizm, w którym jednakże ze względu na centralne znaczenie boga słońca, Swarożyca-Dażboga, możnaby się dopatrzyć śladów monoteizmu. Właściwą całej Słowiańszczyźnie wiarę w nieśmiertelność duszy i cześć dla przodków wyrażały obrzędy przyśmiertne i pogrzebowe. Sielsko domowa wiara w dziadów i penatów, nimfy wodne i leśne, rody i rodzanice, której nie usunęło chrześcijaństwo, pozostała w postaci obchodów i obrzędów ludowych (dziady, wianki, ognie świętojańskie i wiele innych), które chrześcijaństwo tolerowało w pierwotnej postaci lub przystosowało do swoich wierzeń.
