Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Skarga Piotr ks.
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | S – wykaz haseł S – całość |
| Indeks stron | |
Skarga Piotr ks., ur. w Grójcu pod Warszawą w r. 1536, kształcił się w akademji krakowskiej i, otrzymawszy tam stopień bakałarza, został rektorem szkoły parafjalnej św. Jana w Warszawie. W r. 1557 bawił w Wiedniu jako wychowawca Jana Tęczyńskiego. Po powrocie do kraju w r. 1563 został księdzem, był proboszczem w Rohatynie, potem kanonikiem katedralnym we Lwowie, gdzie rozpoczął zawód kaznodziejski. W r. 1568 udał się do Rzymu i wstąpił do nowicjatu jezuitów. W r. 1571 wrócił do kraju i został kaznodzieją kolegjaty i nauczycielem szkoły jezuickiej w Pułtusku. Niebawem przeniesiony do Wilna rozpoczął okres bujnej i wszechstronnej działalności jako kapłan i zakonnik a równocześnie literat, działacz społeczny i polityczny. Król Stefan Batory mianował go pierwszym rektorem akademji wileńskiej, utworzonej z kolegjum jezuickiego. Na czas pobytu w Wilnie przypadają pierwsze starcia Skargi z kalwinistami i schizmatykami, oraz powstają jego pisma: „Pro Eucharistia“ (1576), „Artes duodecim sacramentariorum“ (1586) i „O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem i greckiem od tej jedności odstąpieniu“ (1577), dzieło, które się stało podstawą do późniejszej unji Rusinów z Rzymem w r. 1596 w Brześciu (ob.
Unici). Również z czasów wileńskich pochodzi najpopularniejsze dzieło Skargi „Żywoty świętych“ (1579). Gdy w r. 1582 Batory przyłączył Inflanty do Polski, Skarga udał się do Rygi i rozpoczął silną działalność misyjną. Wkrótce potem został superjorem jezuitów w Krakowie, gdzie przez cztery lata działał jako kaznodzieja i filantrop. W r. 1588 powołał go Zygmunt III na kaznodzieję nadwornego i odtąd pełnił Skarga te obowiązki przez lat 24. Jest to okres najobfitszej działalności kaznodziejskiej i pisarskiej, oddziaływania na kierunek polityki królewskiej, na najżywotniejsze sprawy państwa, narodu i Kościoła. W dziele p. t. „Kazania na niedziele i święta“ (1595) a zwłaszcza w swoich „Kazaniach sejmowych“ (1597) Skarga wzniósł się do szczytu swego posłannictwa jako sumienie narodu. Kazania sejmowe Skargi są największem arcydziełem kaznodziejstwa moralno-politycznego w Polsce. Jako myśli wytyczne przebija w nich konieczność powrotu do jedności religijnej w Polsce, wprowadzenie moralności chrześcijańskiej do życia narodu i konieczność wzmocnienia rządu i reformy państwa pod grozą upadku. Streszczeniem kazań sejmowych jest dzieło p. t. „Wzywanie do pokuty“.
Do końca życia nie zaprzestał Skarga polemiki z innowiercami. Przeciw dysydentom ogłosił „Upominanie do ewangelików“ (1592) a w r. 1596 i 1597 napisał dzieje synodu brzeskiego i jego obronę. Przeciw arjanom wydał w r. 1604 „Zawstydzenie nowych arjanów“, w r. 1608,,Wtóre zawstydzenie“ a w r. 1612 „Mesjasza nowych arjanów“. W tymże roku umarł w Krakowie.
