Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Sobór
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | S – wykaz haseł S – całość |
| Indeks stron | |
Sobór (łać. concilium), zebranie przełożonych kościelnych w celu narady i wydania przepisów W sprawach wiary i obyczajów. Sobory są albo powszechne (ekumeniczne), albo partykularne, t. j. plenarne (narodowe), prowincjonalne i diecezjalne. Wyrazu „concilium“ (sobór) używa kodeks kanoniczny tylko na określenie soboru powszechnego, plenarnego i prowincjonalnego, podczas gdy sobór diecezjalny nazywa synodem (ob.).
1. Sobór powszechny (ekumeniczny) jest zebraniem kardynałów, patrjarchów, prymasów, arcybiskupów, biskupów, opatów, prałatów udzielnych i generałów zakonnych pod przewodnictwem papieża celem wspólnej narady w sprawach Kościoła katolickiego.
Formy prawne, wedle których odbywano sobory powszechne, zmieniały się w miarę przeobrażenia się stosunku władzy biskupiej do władzy papieskiej, gdyż sobór powszechny, reprezentując Z papieżem na czele najwyższą władzę prawodawczą Kościoła, sam stanowił dla siebie prawidła postępowania i każdego czasu mógł je zmienić. Podczas gdy do XIV wieku kwestja stosunku papieża do soboru nie była formalnie rozstrzygnięta, sobór powszechny lateraneński (1512—1517) potępił wyraźnie tezę, jakoby papież podlegał soborowi a sobór trydencki (1545—1563) poddał swój autorytet pod władzę papieża, przyznając mu prawo zatwierdzania i wykonywania uchwał soboru. Ostatecznem zwycięstwem systemu papalnego nad episkopalnym (ob. Episkopalny system, I) było uchwalenie przez sobór watykański w r. 1869 dogmatu nieomylności papieża (ob.
Nieomylność).
Wedle obecnego prawa kanonicznego, prawo zwołania soboru powszechnego służy tylko papieżowi, który przewodniczy soborowi osobiście lub przez swego legata. Uchwały soboru nie mają mocy obowiązującej, jeżeli ich papież nie zatwierdzi i nie ogłosi.
Kościół katolicki uważa za sobór powszechny zebranie apostołów w Jerozolimie w r. 51 — 52, osiem soborów wschodnich (dwa w Nicei, cztery w Konstantynopolu, jeden w Efezie i jeden w Chalcedonie) oraz dwanaście soborów zachodnich, t. j. pięć lateraneńskich, dwa lugduńskie (liońskie), wienneński, konstancjeński, florencki, trydencki i watykański.
2. Sobór plenarny (narodowy) jest to zebranie biskupów kilku prowincyj kościelnych, odbyte za zezwoleniem papieskiem i pod przewodnictwem legata papieskiego, który go zwołuje. Biorą w nim udział z głosem stanowczym oprócz legata papieskiego: metropolici, biskupi rezydencjalni, administratorzy apostolscy, opaci i prymasi udzielni, wikarjusze i prefekci apostolscy, wikarjusze kapitulni oraz biskupi tytularni, o ile zostaną wyraźnie wezwani. W nowszych czasach sobory plenarne odbyły się na Węgrzech w r. 1822, w Baltimore 1852 i 1866 i w Rzymie (sobór Ameryki łacińskiej) 1899 r.
3. Sobór prowincjonalny, zwany także synodem prowincjonalnym, zebranie biskupów jednej prowincji. Zwołuje go metropolita przynajmniej co 20 lat, wyznacza jego miejsce i przewodniczy mu. Uczestniczą w nim z obowiązku i z głosem stanowczym wszyscy biskupi, z których diecezyj składa się dana prowincja, administratorzy apostolscy, opaci i prałaci udzielni, wikarjusze i prefekci apostolscy, wikarjusze kapitulni, oraz biskupi tytularni, o ile zostaną wezwani; z głosem doradczym zaś po dwóch delegatów z każdej kapituły katedralnej i wyżsi przełożeni zakonów i kongregacyj mniszych, mieszkający w obrębie prowincji. Przedmiotem obrad i uchwał soboru prowincjonalnego są środki ku wzmożeniu wiary i obyczajności, usuwanie nadużyć, łagodzenie sporów i ujednostajnienie karności.
