Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Stoicyzm

<<< Dane tekstu >>>
Autor Stanisław Piekarski
Tytuł Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1930
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne S – wykaz haseł
S – całość
Indeks stron

Stoicyzm, grecki system filozoficzny, którego twórcą był Zenon z Kition z Cypru, żyjący od r. 334 do 262 przed nar. Chr., oraz Chrysippos z Cylicji (zm. ok. r. 205). Nazwa pochodzi od greck. stoa poikile, portyku w Atenach, gdzie się zbierali uczniowie Zenona. Nauka stoików jest to konsekwentny materjalizm dynamiczny, połączony z panteizmem. Wedle tej nauki, wszystko, co istnieje, stanowi jeden byt cielesny. Najruchliwszy z elementów a przeto najwięcej zdolny do działania jest ogień, z którego składa się bóstwo, pneuma (tchnienie), wszystko przenikająca dusza wszechświata. Ta substancja boża wysyła na świat siły, podobne do nasion (logoi spermatikoi), które przenikają świat i kierują nim wedle boskiego rozumu ku dobremu i rozumnemu celowi. Te siły boskie ubiera wyobraźnia ludzka w postacie wielu bóstw, które są tylko symbolami różnych przymiotów bóstwa i różnych objawów jego działania w wszechświecie. Jedynem dobrem na świecie jest cnota, czyli harmonijny stan duszy, kierujący czynami człowieka w sposób zgodny z naturą. Cztery są główne cnoty stoika: roztropność, wstrzemięźliwość, sprawiedliwość i męstwo. Największem złem jest występek. Poza cnotą i występkiem wszystko inne jest rzeczą obojętną (adiaforon). Przeszkodą do nabycia cnoty są namiętności, których jest cztery: radość, smutek, pożądliwość i bojaźń. Prawdziwą cnotę posiada tylko mędrzec, który wyzwolił się od tych namiętności.

Stoicyzm grecki rozpowszechnił się w Rzymie za czasów cesarstwa. Przedstawicielami jego byli między innymi Seneka, Epiktet i Marek Aureljusz, których pisma miały w XV i XVI wieku licznych zwolenników w Niemczech (Melanchton, Zwingli) i we Francji (Ribadeau, Mointaigne, w XVII w. Descartes i Pascal). Poszczególne poglądy stoicyzmu przejęli nowsi filozofowie, jak Kant i Nietzsche.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Piekarski.