Słownik etymologiczny języka polskiego/budzić
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
budzić, i złożenia z pod- (podbudzać), po- (pobudka), prze- (przebudzać), z-. Prasłowo; u nas tylko w tej postaci, u innych Słowian jeszcze z twardą półgłoską: cerk. bŭděti, wŭzbŭnąti, ‘czuwać’, ‘ocknąć się’, wŭzbydati, ‘ocykać się’, serb. badniak (‘wigilja Narodzenia Pańskiego’, od ‘czuwania’, bdijeti, ‘czuwać’; ‘kłoda w tę noc palona’, której popiół i węgle siły magicznej); czes. bdim, bedliwy, ‘uważny’, zbedny, ‘uważny’, ‘skromny’, ‘cny’ (przejęte przez nas w przeczeniu: niezbedny, dziś niezbędny, p.); rus. bodryj, ‘dzielny’, ‘raźny’ (p. biedroń u nas, z miękką półgłoską). Naszemu budzić odpowiada lit. pabaude, ‘pobudzili’, prus. etbaudints, ‘wzbudzony’; twardej półgłosce (bdieti) odpowiada prus. budē, ‘czuwają’, lit. budau (busti) i budżiu (budēti), ‘czuwać’, budrus, ‘raźny’; bausti, baudżiu, ‘naganiać’, baudżiawa, ‘pańszczyzna’, odpowiada cerk. (u nas jak i bŭděti zupełnie zapomnianemu) bludą, blusti, ‘uważać’, rus. nabludat’, ‘spostrzegać’, ind. bodhati, ‘czuwa’, ‘uważa’, ‘uznaje’, bodhajati, ‘budzi’, budhjate, ‘poznaje’; awest. baodaiti, ‘czuje’, baodajeiti, ‘daje znać’, frabudiate, ‘obudza się’, grec. peuthomai i pynthanō, ‘poznaję’, ‘dowiaduję się’, niem. an-bieten (goc. anabiudan), anglosas. beodan, ge-bieten (z tego nasz gbit, p.), Ge-bot, Angebot, i ‘rozkaz’, i ‘ofiarowanie’. Pień olbrzymiego znaczenia i rozgałęzienia, z którego u nas właśnie jak najmniej ocalało; nierównie więcej na Rusi.
