Słownik etymologiczny języka polskiego/chyba
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
chyba, ‘brak’, ‘wada’, »bez chyby«, lub bezpochybnie, ‘niezawodnie’, chybić. Rzeczownik chyba zszedł od 16. wieku na przyimek-przysłówek, ‘wyjąwszy’, łączony pierwotnie z 2. przypadkiem, np.: »wszelkie zwierzę chyba człowieka uszami rusza«, Glaber r. 1535, »nie może i jednej godziny trwać chyba choroby takiej«, »więcej ku dobremu niż ku złemu chyba swej rzeczy«, »chyba mnie niemaż inego boga«, Leopolita, »schną chyba tego iżby były pokrapiane«; ale już u Seklucjana i z 1. przypadkiem: »chyba liście same (nalazł na fidze)«. Uchybiać; chybki, szybki, jedno i to samo słowo, jak i chynąć = szynąć; w chybotać, chybać (chybaj, hybaj, ‘ruszaj!’) ocalało pierwotne znaczenie. Pień z sk-, lit. skubus, ‘szybki’. Słowo przeważnie na Zachodzie znane, czeskie chyba, ‘wątpienie’, chybati, ‘wątpić’, ‘wahać się’, chybiti, ‘chybić’, chybawý, ‘wątpliwy’, chyba używało się również przysłówkowo; słowień. chiba, ‘brak’, ‘błąd’, chibati, ‘ganić’, serb. podchiban, ‘chytry’; biało- i małorus. chyba może z polskiego. Od pierwotnego znaczenia ‘ruchu’, przez ‘kołysanie’, ‘wahanie’, do ‘pomylenia’; albo od ‘ruchu’ do ‘minięcia, pominięcia’(?). U innych Słowian to samo z sz-, rus. oszibka, ‘błąd’, oszibit’ sia; p. szybki, szubienica.
