Słownik etymologiczny języka polskiego/kłócić
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
kłócić, kłótnia, kłótliwy, kłótnik, przeniesione na ‘swary’ od pierwotnego znaczenia ‘mieszania, wzruszania, wstrząsania, mącenia’; cerk. klatiti, ‘trącać’, klatiti sę, ‘chwiać się’, rus. kołotit’, ‘bić’, czes. klatiti, ‘zbijać owoce z drzewa’, klatiti se, ‘chwiać się’. Niem. dawne scaltan, ‘trącać’, dziś schalten, i schelten, ‘lżyć’. Rzeczownik *kłot, czes. klát, klátek (o ‘pniu, ulu’, ‘tułowiu’, ‘kłodzie dla więźnia’), oznaczał ‘to, co odbito, odcięto’, stąd kłoć ‘gardlina’, t. j. ‘słoma (kłociasta) prosta, gładka’, rus. okołotok, ‘snop słomy bez kłosów’, nasze okłot; okłotować (‘nadmłócić zboże’), przykłota, ‘snop omłócony’, okłót, ‘spichlerz’. W 15. w. okłoć ‘diecezja’, rus. okołotok, mylnie przez d pisane: okołodok, jakby od kłody nazwane, gdy poszło od kłócenia, ‘krążenia’, właściwie więc: ‘okręg’, por. słowień. klateż, ‘wałęsający się’, rus. okołot’, ‘nędza, bieda’, okołotień, ‘nędzarz’. Z małoruskiego gwarowe kołotuszka, kołotówka, kołotewka, dla ‘kijka w maślnicy’, małorus. kołotiwka (skołotyny, ‘maślanka’). Tu należy i kołat (p.). Były więc dwa pnie (może tylko rozszczepione z jednego spólnego, najpierwotniejszego?); jeden: kolę, kół, kolce, kłoda, od kol-, z skel-, ‘łupać, szczepać’; drugi, może pierwotne kol- (bez s), w lit. kalti, ‘kuć, bić’, kalwis, ‘kowal’, kałtas, ‘dłóto’, priekałas, ‘nakowalnia’, kulti, ‘młócić’, łac. per-cello, ‘uderzam’, grec. klaō, ‘łamię’, u nas z przyrostkiem -t, *kolt- w kłócić, a z rzadszą formą przyrostka -at w kołat (zwyklejsze są -ot lub -et).
