Słownik etymologiczny języka polskiego/kapusta

kapusta; »kapusta ziół« (psałterz flor.; »odrośli ziół« puław.) tłumaczy łac. ‘olera herbarum’, niby »jarzyna« (niem. Kraut), do łac. caputium. [1]

<<< Dane tekstu >>>
Autor Aleksander Brückner
Tytuł Słownik etymologiczny języka polskiego
Wydawca Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd. 1927
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Indeks stron
Artykuł w Wikipedii Artykuł w Wikipedii
Strona w Wikisłowniku Strona w Wikisłowniku

kapusta (od nas na całą Ruś) ma dwojakie pochodzenie. ‘Potrawa z kiszonej, kwaśnej, czy »słodkiej« zieleni’, włos. composta, z łac. composita, od czego i nazwa kompotu (bezpośrednio z franc., co Niemiec dobrze przez Eingemachtes tłumaczy); stąd i kompost, nazwa ‘nawozu’, niem. Kompost i Kombost. Dawniej zwano, jak u Niemców, kampustem, kańpustem, i ‘mleko kwaśne’, po narzeczach ‘bryndzę’, ale ten kańpus (i w formach odmiennych) poszedł przez niem. Kappus z włos. capuccio, z łac. caputium, i znaczył pierwotnie znowu tylko ‘głowę kapusty’ (włos. cavolo capuccio, od »kapuzy«), więc to samo co poprzednie, a u nas przenośnie i ‘zsiadłe mleko’, ‘potrawę z niego’. Pokrzyżowały się więc dwa zupełnie odmienne słowa, a nazwę potrawy »złożonej« (composita) przeniesiono, jak przy jarmużu (p.), na sadowinę samą, na ‘brassica oleracea’, ‘kapustę (białą i czarną)’; potrawę mleczną Niemcy tylko kompostem przezywają, ich Kappes jest wyłącznie ‘kapustą’; u nas i ten kapus dostał m, ń, od kompostu, kampostu. ‘Brassica oleracea capitata’ jest ‘głowiastą, białą’, ‘acapitata’ nazywa się ‘czarną’ (obie nazwy już średniowieczne), albo ‘brzoskwią’ lub ‘jarmużem’ (p. brzoskiew, jarmuż). Dawne słowniki rozróżniają: kapusta, »głowa kapustna«, »kapustny targ«; kanpust, ‘mleko kwaśne’, u Reja: »kampustem oczy sobie zaleją«, ‘popluskają się nim’, itp. Kapuśniak, ‘zupa z kapusty’ i ‘deszczyk drobny’.





  1. Przypis własny Wikiźródeł Fragment ten pochodzi z dodatku Uzupełnienia dołączonego do Słownika.