Słownik etymologiczny języka polskiego/kobieta

<<< Dane tekstu >>>
Autor Aleksander Brückner
Tytuł Słownik etymologiczny języka polskiego
Wydawca Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd. 1927
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Indeks stron
Artykuł w Wikipedii Artykuł w Wikipedii
Strona w Wikisłowniku Strona w Wikisłowniku

kobieta; kobiecy, kobieciarz; powszechne, chociaż dopiero od 18. wieku dawną niewiastę rugować poczęło. Znamy je w literaturze dopiero od starego Marcina Bielskiego (około r. 1550), wyraźnie zaznaczającego, że to nazwa obelżywa: »męże nas zową białogłowy, prządki, ku większemu zelżeniu kobietami zowią«; »mogąć męże przezywać żony kobietami, ale też nie do końca mają rozum sami«, skarżą się panie w jego Sejmie niewieścim, r. 1586. Istotnie pojawia się kobieta w czasie od 1550 do 1700 r. niemal wyłącznie w literaturze sowizdrzalskiej, we kpinach wszelakich, i dwa nasuwają się dla słowa wywody, albo od koby, ‘kobyły’, albo od kobu, ‘chlewu’, bo chów świń należał do obowiązków gospodyni; na wybór niezwykłego przyrostka (-ieta) wpłynęły nazwy Biety, Elżbiety, Grety, Markiety. Od nas przeszedł późny ten wyraz na Małą i Białą Ruś, do Słowaków i Czechów. Są w literaturze owej z końca 16. i początku 17. wieku i postaci z kup-, kupita, Kubitkowski (obelżywe), a żacy lwowscy od cubare, accubitus (łac. ‘leżeć’) je wywodzili, ale to żart. Jeszcze u W. Potockiego wyraz to rzadki, i w nim przeważa znaczenie ujemne; niesposób więc łączyć go z jakąś obczyzną, zatem wywód od kobu najprawdopodobniejszy.