Słownik etymologiczny języka polskiego/rzezać
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
rzezać, z dawnego rzazać, wedle głoski e czasu teraźniejszego: rzeżę; liczne złożenia: obrzezać (z obrzazać), obrzezka, obrzezaniec; wyrzezać itd.; rzeź, rzeźny, rzeźnik, rzeźnia; rzeźba (u Paska tyle co rzeź!), rzeźbić, rzeźbiarz, rzeźbiarstwo; rzeźki (pisane mylnie przez ś, rześki), por. raźny, u innych Słowian ‘ostry’, ale i u Czechów, jak u nas, o ‘raźnym’; rzeźwy znaczy pierwotnie to samo, rzeźwić, orzeźwiający. Z inną wokalizacją p. rznąć i raz. Prasłowo; u wszystkich Słowian tak samo: cerk. rězati, rěżą, itd.; w dawnej Rusi rěz i ‘lichwa’, rězoimĭc, ‘lichwiarz’, por. nasze narzaz (p.), serb. porez(a), ‘danina, pobór’, od rzazania, t.j. karbowania winnej sumy na dwu prętach (dłużnika i wierzyciela). Lit. rēżti, rēżyti, ‘ciąć’, częstotliwe raiżyti (a więc, jak w naszem rznąć, szereg i—ai), grec. rhēgnymi, errhōga, errhagēn, ‘łamać, rwać’; wywodzą z wrēg-, wrōg-; wrōg- w grec. rhōks, ‘rysa’, u nas raz, lit. ruożas, ‘rysa, blizna’ (p. raz). Ten sam pień powtarza się z gardłową niemą: lit. riekti, raikyti, ‘krajać chleb’, riekē, łotew. rīka, ‘kruma chleba’, ind. rekhā-, ‘rys’, grec. ereikō, ‘rozdzieram’, niem. Reihe (dawne rīga, rīhe); brak odpowiednika u nas.
