Słownik etymologiczny języka polskiego/szyp
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
szyp, ‘strzała’: »uderz szypem«, w biblji (»strzałą«, Leopolita), »ranili ji szypy« (‘strzałami’), jeszcze w 16. i 17. wieku ogólne; »prosto jak strzała albo jak szyb«(!); szypiki, ‘strzały’, u Reja. Dalej: ‘kolce’, stąd słowiańska nazwa ‘róży polnej’: szipka, szipek, u nas tylko w dalszem urobieniu: szypszyna, z *szypczyna; u Stanka 1472 r. szypkowa jajeczka (o ‘galasówkach’); jedyna to nazwa pierwotna, nim ją późna łacińsko-niemiecka róża (p.) wyparła. Tu należą i nazwy szypułka, szypuła, dawniej i szypki, ‘korzonki’ (por. serb. szipiliti, ‘nitować’, szipur, ‘korzonek’); dalej szypa, szypaki, ‘pałki piór’; szypłać, szypeł (dziś, np. u Żeromskiego, z mazowieckiem s: supeł, supełek), o ‘guzach w nici’ (por. czes. sziporziti, ‘rozguzowywać’), szypłać, szyplę, ‘dłubać’ (»wyszypłać mieszek«, ‘oskubać’), szypłanina, ‘dłubanina’, częste u Reja; szypoleć, ‘zrywać, skubać’ (r. 1620). To samo co szczypać (p.): skip-, chip- (słowień. chip, co nie z niem. Hieb, jak bają) i szip- mieniają się stale; u nas nawet szczypułkę, zamiast szypułki, przytaczają.
szyp, o ‘głosie syczącym, świszczącym’; rus. szip, szipiet’, o ‘syku gęsi’, słowień. szip, ‘piszczałka’, stąd węg. sipos (t. j. sziposz), co do nas z piechotą węgierską Batorego przyszło; częste w 17. wieku: »nie możesz szyposzem, bądź dudą«, »niedźwiedzie tańcować będą po szyposzach«.