Słownik etymologiczny języka polskiego/w, we
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
w, we, we złożeniach rzeczownikowych wą-; w przydech; przyimek brzmiał *ŭn, z czego (w)ŭ, ruskie wo; n końcowe ocalało przed i-ć, wnić (wnidź, dziś wnijdź), we: w nim, weń, t.j. wen i j- zaimka; jest to grec. en, lit. i(n), prus. en, łac. i niem. in; znaczy: dokąd i gdzie (w przestrzeni i czasie). Złożenia z wą- liczne: wądół, wągroda (czyli ‘nawsie, miejsce między grodami, t.j. ogrodzeniami, spólne pastwisko’), wątek, wątor, wąwóz; w nazwach miejscowych: Wąbrzeźno; Wąwelnica (częste), od wąwał, wawel (to samo co wąwóz; pisownię Wawel, zamiast Wanwel, narzuciły nam kroniki); Wąsosze, Wąkole, Wąchabno (rus. uchab, o ‘nierównej drodze, wertepach’); Wąpierz (wąpiory, p., ‘poszewka, gdzie pióra wtykają’), Wąpiersk. Pierwotne *en ocalało tylko po rzeczownikach, jętra (z tego w dawnym języku jątrznica, ‘kiełbasa’) = grec. entera, ‘wnętrzności’; zamiast tego »jasnego« brzmienia, spólnego wszystkim innym językom aryjskim, u nas »ciemne« on, w rzeczowniku on-uca, ‘co się wzuwa’, por. lit. in-au-ti, ‘wzuwać’; tu on- przed samogłoską ocalało, przed spółgłoskami przeszło w ą-, u nas w wą-. Wspomnienia godne i to, że od 16. wieku przyimek w zastępujemy innym: do; w biblji »w miasto«, gdy my dziś (i Czesi) »chodzimy do miasta«; ale Ruś dawny zwrot zatrzymała: »idu w gorod«.
