Słownik etymologiczny języka polskiego/wiano
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
wiano, wianować, przywianek, zawieniec, »wienny list«, ‘to, co składał w darze mąż żonie’; z prawa zwyczajowego szlacheckiego, takiego samego jak w Galji Cezarowej, wiano równało się posagowi: mąż zapisywał żonie na swoich dobrach sumę, jaką sam posagiem za nią dostawał. Ponieważ wiano przypominało jawnie wianek, pomieszano oboje, i już w średniowieczu tłumaczono wiano przez ‘sertum’, ‘crinile’ (»wieniec dziewiczy«) i pojmywano niby jako wynagrodzenie za utratę dziewictwa (niem. Morgengabe). Ależ wiano, to aryjska nazwa ‘kupna i sprzedaży’, stąd cerk. wěniti, ‘sprzedawać’, i mówi Chrystus: »(jeśli dwa ptaszki) wěnit sę penędzema dwiema«; do dziś używa tego czasownika w tem samem znaczeniu to narzecze bułgarsko-macedońskie, od którego wyszli bracia soluńscy, tłumacze owej ewangelji. Powtarza się w łac. vēnum do, vendo, ‘sprzedaję’, i vēnum eo, vēneo, ‘sprzedaję się’; ind. wasnas-, ‘cena’; grec., ōnos, ‘cena’, ōneomai, ‘kupuję’. Dopiero w latach po Chr. wymienili to Słowianie na pożyczkę niemiecką: kupić (p.). Rychło ograniczono wiano do ‘ceny, za którą mąż niegdyś kupował żonę u jej rodziców’ (na Rusi chłop panu za żonę ją składał); nietylko własność rodziców przeszła zczasem na córkę, ale rodzice i od siebie ją wyposażali (dobytkiem, płótnem, później i pieniądzmi-dobrami); wiano było więc kałymem (tatarska nazwa ‘ceny narzeczonej’). Przechód znaczenia, od wienić, ‘kupować’, na wiano niewątpliwy, ale w łacinie i grec., nie w słowiańskiem, wesn- w wēn- przechodzi, więc dla wiano, wienić, należałoby wychodzić od wē- (zamiast czy obok wes- ?). Kobieta była przedmiotem najpierwotniejszego kupna.
