Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/719

Ta strona została przepisana.

Słoworód, nauka o tworzeniu i pochodzeniu wyrazów, etymologja.

Słowotwórca, Słoworób, tworzący nowe wyrazy, neologizmy.

Słowotwórczy, odnoszący ś. do słowotwórcy.

Słowozbiór, zbiór, zasób wyrazów.

Słód, ziarna zboża, doprowadzone w cieple i wilgoci do sztucznego kiełkowania.

Słój, warstwa czego, leżąca na drugiej warstwie; warstwa drzewa, przyrastająca w ciągu roku (fig.); s. na marmurze, kamieniu = warstwy różnorodne lub różnokolorowe, żyłki, deseń; naczynie szklane cylindryczne do przechowywania cieczy.

Słówkop. Słowo; nie piśnij i s-a = nic nie mów; s. wróblem wyleci, a powróci wołem = plotka rośnie, szerząc ś.; w s-a, osobne wyrazy z języka obcego, wyjęte ze słownika.

Słówkołów, człowiek, łowiący cudze słówka.

Słuch, zmysł, pozwalający odbierać wrażenia dźwiękowe, zmysł słuchowy, słyszenie; słuchanie, uwaga; zdolności muzyczne: mieć s., nie mieć s-u; w lm., s-y, to, co ś. słyszeć daje, to, co słyszymy, dźwięk, głos; pogłoska, wieść, fama, posłuch; uszy zajęcze; w s. = głośno, na głos; grać do s-u = nie do tańca; wiem, znam to ze s-u = ze słyszenia; cały w s. ś. zamienił = zaczął słuchać z natężoną uwagą; w fortyf., s. ziemny = otwór w ziemi, przez który można słyszeć zdaleka.

Słuchacz, człowiek, który słucha: s. na odczycie, na koncercie; wolny s. w uniwersytecie = młodzieniec, uczęszczający na wykłady, ale nie będący studentem.

Słuchaczka, forma żeńska od Słuchacz.

Słuchać, pojmować słuchem, odbierać wrażenia słuchowe, nadstawiać ucho do słyszenia; s. kogo, czego, być mu posłusznym; s. kogo spowiedzi = spowiadać go; dawać posłuch komu, czemu, uważać na czyjąś mowę: wszystkich ś. radź, a jednego s-aj = stosuj ś. do jego rad, wskazówek; nie s. = nie zważać na to, co kto mówi; Bóg grzesznych nie s-a = nie zważa na ich prośby; miałem za to co s. = dostałem burę; król s-a posłów = udziela im posłuchania, audjencji; s. ucznia lekcji = przesłuchiwać dla sprawdzenia, czy ś. nauczył: s. profesora = chodzić na jego wykłady; s-ajno, ty! = ostre, pogardliwe zwrócenie ś. do kogoś; s-am pana = jestem na pańskie rozkazy; s-am jestem, uważam = uprzejme zwrócenie ś. dokogoś, jeśli ś. nie zrozumiało a. nie dosłyszało jego wyrazów, zamiast: co?, co takiego?

Słuchalnia, pomieszczenie, gdzie ś. słucha, audytorjum, sala wykładowa, odczytowa.

Słuchawka, przyrząd u telefonu, który ś. przykłada do ucha by słyszeć przesyłaną rozmowę (fig.); narzędzie do wysłuchiwania chorego, zwłaszcza płuc i serca.

Słuchomierz, przyrząd do mierżenia bystrości słuchu.

Słuchota, brzuchopełz przodoskrzelny (fig.).

Słuchowy, odnoszący ś. do słuchu; rożek s.p. Rożek; rura s-aTuba.

Sługa, mężczyzna służący, pozostający u kogoś na służbie: s. Boży, Chrystusowy, s. ołtarza = ksiądz; s. sług Bożych = papież,