skich); pępek w obrzędach żniwiarskich ‘ostatnia kępka zboża, uroczyście zżynana na wieniec dożynkowy’; pępie, ‘pękowie’; w nazwach roślinnych pępawa najzwyklejsza dla ‘taraxacum’ (zwanego od ‘pleszu’, p., i pleszką, mniszkiem lub popową główką, wedle łac. ‘platta monachi’), bo po przekwitnieniu i pępek przypomina. Nazwane od ‘nabrzmienia’ pierwotnie (lit. pampti, ‘pęcznieć, nabrzmiewać’); z pękiem-pączkiem równego pochodzenia (-k, -p, służą dalszemu urobieniu od pen-). Zdrobniałe pępuszek. Pępownik, pępkowe ziele, tłumaczy łac. ‘herba umbilicorum’ (‘pępki’), ‘bupleurum’. Obok pępawy, pąpawy, jest i papawa w tekstach 16. do 18. wieku, co nie myłka, bo stale niemal obok pę-, pą-, zjawia się i pa-: pach i pąch, papie obok pąpie; Czesi mają i pampalík dla ‘pępawy’. I w językach pokrewnych pap- obok pamp-, por. lit. papas (u piersi) obok pampti, to samo co łac. papilla i papula, ‘pęcherzyk’, obok pampinus, ‘świeży pęd u winnej latorośli’.
pętla, pętelka, pętlica, dawniej i bez nosówki: petlica, jak w ruskiem, urobione od pęta, jak np. węzeł od węza.
pętlik, pątlik, z czes. pentlik od pentle, z niem. Bändel do Band, binden, ‘wiązać’.
pęto, dziś szczególnie w liczbie mnogiej: pęta; pętać; pętać się, dawniej ‘bawić się czem, oddawać się czemu zbytnie’; opętany (niby ‘uwięziony’), rozpętany; pętca, w liczbie mnogiej, pętce (rzadziej) w pojedynczej, ‘rzemień (dłużec), na którym sokoła trzymano’; pęcina (p.); urobione przyrostkiem -to od piąć (p.); lit. pantis, prus. panto, ‘pęta, więzy’. Tak samo u wszystkich Słowian: serb. puto, putati, czes. pouto, poutati, rus. zaputannyj, ‘zawikłany’, itd.
pęzieć, przeważnie we złożeniach: papęziały, ‘nabrzmiały’, papęziak lub papęźniak, ‘dziecko z dużym brzuchem’; napęziały; rus. puzo, ‘brzuch’; p. pyzać; pień więc o podwójnej postaci: z nosówką, i z y - u.
piać, pieję (wedle siać, sieję); dawniej pieć, poję (cerkiewne pě-ti, poją; ě, ie, z oj, tego samego brzmienia przed spółgłoską -t; różnica zewnętrzna); dziś tylko o ‘koguciem pianiu’, dawniej o ‘śpiewie’ i ‘chwale bożej, modlitwie’, więc: »piał nabożnie pacierz, a spiawszy wstał«, jeszcze r. 1514; w psałterzach: »pojcie gospodnu« (‘śpiewajcie panu’), ale i one mają już tylko bezokolicznik piać (z *piejać, jak siać z *siejać, dziać z dziejać); »gdy kury poją« (‘koguty pieją’); w pieniach zachowaliśmy pierwotne znaczenie: »pienia psalmisty« itp., por. kuropienie; częstotliwe piewać, opiewać (i ‘brzmieć’), napiewać, podpiewywać sobie; piewca, jak mówca; p. pieśń, spiew. Pietuch, ‘kogut’, w 16. i 17. wieku nierzadki, słowo ruskie (urobione jak pas-tuch), u innych Słowian i pětel, np. serb. pjetao, bułg. pětel, słowień.petelin, na Rusi i piewień, piewun. Prasłowiańskie; brak narazie dalszych odpowiedników. Tak samo u wszystkich Słowian: cerk. pěti, poją, rus. piet’, poju, czes. pieti, ale wedle tego i pieju, ‘śpiewam’; cerk. pěwati, pěsnopoj i pěsnopěwĭc, ‘pieśniarz’, itd.
piana, pianka, pienić się, pienisty, Pieniny; prasłowiańskie; nagłosowe s- odpadło; cerk. pěny, serb. pjena (a narzeczowe i spjena), rus.
