dwa szroty«. Ale »szrotyrz albo bednarczyk«, r. 1538, mylne tłumaczenie łac. vietor.
śruba, wyśrubować, itd., z niem. Schraube; śrubsztak z Schraubstock; Schraube, dawne schrūbe (franc. écrou), słowo praniemieckie, island. skrufa z pierwotnego *skrofa.
świadek, świadczyć (ludowe świarczyć, jak starczyć z statczyć); świadectwo (postaci świadzectwo i świadestwo, w 15. wieku, mylne), dawniej świadeczny (list lub pismo); świadomy; świadomie, ‘sumienie’ w biblji, jest jednak czeskie, w innych zabytkach tyle co ‘świadectwo’; nieświadomy, »po świadomiu«; od wiedzieć, wiadomy (p.); oba pnie już prasłowiańskie, w tem samem znaczeniu; czes. swiedek i swiedom, itd.
świat, pierwotnie znaczył tylko ‘światło’, więc świecić z licznemi złożeniami, częstotliwe przyświecać i t. d.; oświecony; poświata, ogólne w 17. wieku, o ‘świetle (księżyca)’; oświata; świetny; świecidełka; świat-ło, oświetlić, światełko, świetlany; tak samo u innych Słowian; u nas, jak i u Czechów, znaczy świat (już od Bogurodzicy) tylko ‘universum’, ‘świat ziemski’ wobec ‘nieba’ i »tamtego świata«: światowy, świecki, »aż do skonania świeckiego«, w Ezopie, t.j. ‘do końca świata’; odświecczyć. Złożenia: światoburczy i t. d. Ruskie swiet łączy oba znaczenia, a podobnie już w cerkiewnem, serbskiem (prus. swetas pożyczka z polskiego); i u Węgrów pod wpływem słowiańskim vilag i ‘światło’, i ‘świat’. Inne urobienia: świetlica, o ‘izbie »jasnej« (nie kurnej)’, świetlny, świetnie (‘znakomicie’), świetnieć, itd. W biblji swiecidlnik i swietedlnica (»kagańce«, »lichtarze«, u Leopolity) poszły z czeskiego. R. 1500: »świecidło albo knot«, »świeciedlica albo laterna«. Prasłowo; ind. śweta-, ‘jasny, biały’; awest. spaēta-, ‘biały’; niem. weiss (goc. hveits). P. świeca, świt, kwiat.
świder, r. 1500, świderek, świdrzyć i świdrować, świdrzysty; prasłowiańskie, ale nasza i czeska postać zupełnie się od pierwotnej odchyliły: cerk. swrdł, rus. swierdiel, swierło (świerdło), swierlit’ (‘świdrować’), bułg. swrědel i swrdel, serb. swrdlo i swrdao. Pień ten sam co w świerzb (p.); pierwotne więc swĭrd- z przyrostkiem -ŭl, swĭrd-ŭl-, odmienionym wedle pniowego r w -ŭr: swĭrd-ŭr-, poczem i pień sam odmianom ulegał. U nas i u Czechów: »świdrem patrzyć«, »oczy świdrowate«, o ‘zezowaniu’, czes. szwidrati.
świdrygał, ‘figlarz, trzpiot’, ludowe, z nazwy księcia Swidrygaiła, brata Jagiełłowego, o którym dziwy opowiadano (o żarłoctwie, o śmierci, w broszurach z 17. wieku, wedle kronik).
świdwa, świdba, ‘dereń’, dla jaskrawo czerwonej kory; prasłowiańskie (u innych Słowian swiba i siba, już w cerk. swibĭn, serb. swibań, nazwy ‘czerwca’ lub ‘maja’; albo: swida, swid); pień swid-, o ‘świetle, jasności’, litew. swidus, ‘jasny’, swidēti, ‘świecić się’, łacińskie sīdus, ‘gwiazda’, anglosas. svitol, ‘jasny’. Narzeczowo i u nas siba, sibina.
świeca, z pierwotnego *swēt-ja, p. świat; świeczka zamiast świecka, z mylnem cz; świecki, w 15. wieku, ‘Epiphania, Trzech Króli’; »świeczkowy taniec«; świecznik, ‘lichtarz’.
świecić, p. świat.
świegot, świegotać, świegotliwy, świegotarz, świegotka; z k: świekot, świekotliwy; z ch: świechtać;
