a cesarz August ostatnie miasto podarował Herodowi (ib. XV 7, 3). Od Filistynów poszło nazwisko Palestyny (ob.). Religja ich była ta sama, co Chananejczyków (ob. Astarte, Dagon, Baalzebub; cf. Bałwochwalstwo). O życiu domow. Fil. prawie nic nie wiemy. Język ich prawdopodobnie pochodził od tego samego pnia, co hebrajski i fenicki. Przynajmniej własne imiona miast i osób, jakie się przechowały w Biblji, łatwo dają się wytłumaczyć językami semityckiemi, zwłaszcza hebrajskim. Wspomnianą w I Reg. 5, 6 chorobę filist. (hebr. aphalim), jedni mają za dysenterję (Jos. Flav. Ant. VI 1, 1), inni za hemoroidy, inni za rupturę, inni wreszcie (ob. Liechtenstein, ap. Eichhorn, Biblioth. d. bibl. Liter. VI 607) mniemają, że były to wrzody, spowodowane ukąszeniem jadowitych mrówek (solpuigae), podobnych do myszy. Mrówki te karmią się niedźwiadkami, a szukając ich, napastują ludzi podczas odbywania potrzeb natury i kąsają ich. Wprawdzie solpugi spotykają się tylko w Bengalu, w Persji i Azji środkowej, lecz to nie przeszkadza, żeby ich dawniej nie było w Filistei, a raczej, żeby P. Bóg nie zesłał tej plagi na Filistynów. Cf. Winer, Bibl. Realwörterb. art. Philister. O Fil. ob. Calmet, Diss. 1. in II Reg.; Movers, Die Phönizier; Hitzig, Urgesch. u. Mythologie der Philistäer, Lipsk 1845; Stark, Gaza u. d. philistäische Küste, Jena 1852; cf. Bibel-Lexicon herausg. v. Schenkel, t. IV s. 541. X. W. K.
Fillastre Wilhelm, francuz, dziekan kapituły w Rheims. Przed synodem pizańskim (1409) wielki zwolennik Piotra de Luna (Benedykta XIII). Po tym synodzie Jan XXIII r. 1411 wyniósł go do godności kardynała, razem z Piotrem d’Ailly i Zabarellą. Jako kardynał, obecny na Soborze konstancjeńskim, okazał się zagorzałym przeciwnikiem Jana XXIII. Pismami swemi i memorjałami tam ukladanemi niemało się przyczynił do złożenia Jana XXIII. Bliższą wiadomość o nim, wraz z jego portretem, ob. u Lenfant’a, Histoire du concile de Pize, Praef. p. LI i t. 1 p. 142.
Filliucius Wincenty, jezuita, u r. w Sienie 1566, † 1622 r., teolog moralista, był profesorem w kollegjum rzymskiém i penitencjarzem papiezkim u ś. Piotra w Rzymie. Napisał obszerniejszy kurs teologji moralnej, p. t. Moralium quaestionum de Christianie officiis et casibus conscientiae (t. I Lugd. 1622 f., t. II Antverp. 1623 f., t. I i II razem Lugd. 1626); Appendix posthuma de statu clericorum, complectens tractat. de Benefic. pensionib. etc. (Lugd. 1625; wraz z poprzedniemi tomami przedruk. Colon. 1629, Lugd. 1634). F. sam streścił do podręcznego użytku swoje dzieło; skrót ten wydany był po jego śmierci (Synopsis universae theologiae moralis de christianis officiis, Duaci 1628).
Filologja biblijna, nazywa się część filologji starożytnej, zajmująca się językami tekstu pierwotnego, a mianowicie językiem hebrajskim, aramejskim, grecko-biblijnym i pokrewnemi z hebrajskim językiem djalektami, jako to: arabskim, etjopskim i samarytańskim. Dla zbadania bowiem Języka hebrajskiego filologja nie ogranicza się na studjowaniu samych ksiąg św. Starego Test., ale śledzi za jego formami i znaczeniem, przechowanemi tradycją uczonych żydów i szkół żydowskich (poprzednio w Jerozolimie, a po jej zburzeniu w miastach Jabne, Zippora, Lydda, Cezarea, Tiberias, od III zaś wieku nadto i w Nahardea, Sura, Pumbedita w Babilonji), złożoną w tłumaczeniach i kommentarzach Pisma św., lub miejsc pojedyńczych. Źródłem tedy do studjum języka hebrajskiego są: a) w aramejskim djalekcie Targum Onkelosa, Targura Jonatana, Miszna
