wydawanych w naszych, pięknie piszących czasach. Cf. Bouquet, Script, rer. Gall.; Bolland., Mabill. Acta Ord. S. B. i Annal.; Histoire littéraire de la France; Löbell, Gregor von Tours und seine Zeit, Leipzig 1839; Roth op. c.; Döllinger, Geschichte der Christlichen Kirche, Landshut 1835, Bd. I Abth. 2 p. 166 sq., i tegoż Lehrbuch der Kirchengeschichte, Regensburg 1836—38, Bd, I p. 238 sq., Bd. II p. 1—49; Ozanam, Etudes germaniques fondation du cbristianisme en Allemague, Paris 1847; Rettberg, Kirchengeschichte von Teutschland, Göttingen Bd. I; Schmid, Geschichte von Frankreich, Hamburg 1835, Bd. I p. 1, 29. (Schrödl). S. S.
Frankowie (ich nawrócenie). Zaraz po wojnie Rzymian z Markomanami zaszła wielka zmiana w ludach niemieckich, graniczących z Gallją. Pojedyńczych ludów nazwiska nikną prawie zupełnie w obec nazw zbiorowych. Tak w początku III w. występuje związek ludów pod nazwą Alemanów; przy końcu III, a na początku IV wieku znajdujemy nazwisko Saksonów, obejmujące liczne pomniejsze szczepy, w jedną całość połączone; narody zaś mieszkające nad środkowym i dolnym Renem, o których Tacyt wspomina nazywając ich Chamawami, Brukterami, Ampsywarami, Chattami, występują pod ogólną nazwą Franków. Frankowie zaraz od początku dzielili się na wschodnich (ripuarii) i zachodnich (salii); głównym szczepem pomiędzy zachodnimi byli Sigambrowie. Kiedy Frankowie salijscy, mianowicie od r. 406, podczas napadów Wandalów i innych niemieckich srczepów na Gallję, pod dowództwem Cloja (Chlogio) i Meroweusza (Merowech), coraz większe zdobycze robili, a waleczny Klodoweusz zwycięztwem Pod Soissons 486 r. granice swoje aż do Loary rozciągnął, rozszerzyli i ripuaryjscy Frankowie swe granice aż do krajów zdobytych przez nich i zetknęli się z nimi na północno zachodniej granicy, od Lippy do Fuldy, Klodoweusza można uważać za właściwego założyciela państwa Franków, gdyż nietylko zwycięstwem pod Soissons ostatecznie panowaniu Rzymian W Gallji koniec położył i kraj aż do Loary zdobył, ale nadto zwycięstwami, odniesionemi nad sąsiednimi Alemanami i Wizygotami, pnowanie swoje wzmocnił i rozszerzył. Podział państwa na Austrazję, zamieszkaną przez ludy germańskie, i Neustrję, złożoną z ludów germańsko-romańskich, nastąpił dopiero później. Do Austrazji liczono wschodnie zdobycze Franków, jako to: Alemanję, Bajoarję i Turyngję, o których ob. artt. Alemani, Bawarja. Kiedy Frankowie zdobyli Gallję, był już prawie cały ten kraj katolickim; arjanizm był tylko pomiędzy Wizygotami i od niedawnego czasu pomiędzy Burgundami; Frankowie zaś sami, z bardzo małym wyjątkiem, byli poganami. Lecz właśnie tych odważnych barbarzyńców, o których Grzegorz z Tours (II 10) pisze: „Sed haec generatio fanaticis semper cultibus visa est obsequium praebuisse, nec prorsus agnovere Deum, sibique silvarum atque aquarum, avium bestiarumque et aliorum quoque elementorum finxere formas, ipsasque ut Deum colere eisque sacrificia delibare consueti,“ wybrała sobie Opatrzność za silną podporę swego Kościoła, aby przez nich rozszerzać chrześcjaństwo pomiędzy innemi narodami germańskiemi, aby zniszczyć szkodliwy wpływ arjanizmu, który nawet i pomiędzy nich, w skutek stosunków z Wizygotami i Burgundami, wkradać się począł, jak się to pokazuje z tego, że siostra Klodoweusza Lantechilda arjanizm wyznawała. Chociaż więc Frankowie jeszcze przed nawróceniem Klodoweusza byli w części obznajmieni z religją chrześcjańską i niemało było pojedyńczych nawróceń, zwłaszcza pomiędzy frankami służącymi w wojsku rzymskiem, jednakowoż do nawrócenia się całej massy narodu główną
