Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/14

wał reformy, żądał jednak usunięcia Lutra.

 Advocatus diaboli, zwany także „diabolus rotae“, w procesie kanonizacyjnym ten, który m a obowiązek podnosić wszelkie zarzuty przeciwko zaliczeniu w poczet Świętych osoby, o której kanonizację chodzi (ob. Kanonizacja).

 Advocatus ecclesiae, obrońca kościoła. Adwokacja w znaczeniu dawnego prawa kościelnego (Vogtei, l’avouerie, right of advowson) była instytucją średniowieczną, powstałą z prawa niemieckiego, według którego każdy nie należący do stanu zbrojnego zostawał pod opieką rycerza (advocatus). Zasadę tę stosowano także do kościołów i duchowieństwa. Zadaniem takiego obrońcy było występować przed sądem w imieniu kościołów, klasztorów i biskupstw i ochraniać je obronną ręką przeciw wszelkim napaściom. Adwokatów ustanawiał bądź król, który spełniał adwokację Kościoła w całem państwie, bądź też obierał go nowo założony kościół lub klasztor. Kto darował klasztorowi kościół, zastrzegał dla siebie i dla swoich potomków adwokację. Z istoty swej adwokacja miała służyć ku obronie kościoła, ale wkrótce wyrodziła się w zwierzchnictwo świeckie nad kościołem. Z tytułu adwokacji mieszali się możni świeccy do zarządu majątków kościelnych, przywłaszczali sobie spadki po duchownych, uciskali kościoły i duchownych daninami. Tej uciążliwej opiece Kościół wypowiedział walkę: adwokacja upadła albo przerodziła się w patronat (ob.).

 Adwent (= przyjście), w Kościele katolickim pierwszy okres roku kościelnego, obejmujący 4 tygodnie przed Bożem Narodzeniem. Ma wyobrażać 4 tysiące lat oczekiwania ludzkości na przyjście Zbawiciela. Prócz obowiązujących w tym czasie przepisów liturgicznych, obowiązku postów we środy i piątki, oraz zakazu zabaw i wesel, panuje w Polsce starodawny zwyczaj odprawiania w czasie adwentu Roratów, t. j. mszy porannej, zwanej tak od pierwszych słów kościelnej pieśni adwentowej „Rorate coeli....“ („Niebiosa rosę spuszczajcie z góry...“).

 Adwentyści, sekta założona w roku 1831 przez farmera amerykańskiego Williama Millera. Dzieli się obecnie na kilka odłamów, z których najliczniejszymi są t. zw. „adwentyści dnia siódmego“, znajdujący się także i w Polsce. Wspólnemi cechami nauki wszystkich adwentystów jest: oczekiwanie sądu ostatecznego, wiara w paruzję, t. j. ponowne przyjście Chrystusa, chrzest dorosłych przez zanurzenie w wodzie i autonomiczne urządzenie poszczególnych gmin. „Adwentyści dnia siódmego“ obchodzą sobotę jako dzień święty, w przeciwstawieniu do „adwentystów tysiąclecia“, którzy święcą niedzielę. Zaprzeczają ogólnej nieśmiertelności duszy, która ma być udziałem tylko „wiernych“. Założyciel sekty, William Miller, przepowiadał koniec świata na r. 1843, następnie na rok 1847. Według „adwentystów tysiąclecia“ koniec świata miał nastąpić w jesieni r. 1914.

 Afrodyta (Afrogeneja, gr. „z piany morskiej powstała“), w mitologji greckiej bogini miłości (ob. Grecka mitologja i religja).

 Afryka. Chrześcijaństwo krzewiło się w Afryce od pierwszych czasów swego istnienia, a mianowicie w Egipcie i w trzech prowincjach rzymskich: Afryce prokonsulamej, Numidji i Mauretanji, odpowiadających mniej więcej obecnym krajom: Tunisowi, Algerowi i Marokku. Podlegało też, jak w innych krajach imperjum rzymskiego, dotkliwym prześladowaniom (ob. Chrześcijan prześladowanie). Po edyktach tolerancyjnych cesarza Konstantyna W. nastąpił wielki rozkwit życia kościelnego w Afryce północnej, która za czasów św. Augustyna z Hippony (354 — 430) liczyła 600 diecezyi. Rozkwit ten niszczyli swemi prześladowaniami arjańscy Wandalowie, którzy wtargnęli do Afryki północnej w V wieku, a położyli mu kres Saraceni od VII do XV wieku. Średniowieczne próby misyj w Afryce północnej były bezskuteczne, a wyprawa krzyżowa św. Ludwika, króla francuskiego, skończyła się w r. 1270 klęską. Dopiero w XVII w. powstały nowe stacje misyjne w Algerze i Tunisie, pracujące przeważnie pośród niewolników. Sprawę katolicyzmu w Afryce popchnęło naprzód