Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/193

kilka sposobów tłumaczenia tego wyrazu, a mianowicie: „ten który jest“, „ten który ma być“, „objawiający się“, „powołujący do bytu“. (Ob. Żydowska religja).

 Jainizm, ob. Dżainizm.

 Jakobici, sekta syryjska. Herezja monofizytów, potępiona na soborze powszechnym w Chalcedonie w r. 451 (ob. Monofizyci), utworzyła osobny kościół pod wodzą Jakóba Baradai (Baradäus), biskupa Edessy, od którego imienia pochodzi nazwa tej sekty. Część jakobitów pojednała się z Kościołem rzymskim na soborze florenckim w r. 1441. Liczba jakobickich unitów w Syrji wynosi około 60.000 dusz. Jakobici niezjednoczeni tworzą obecnie rodzaj syryjskiego kościoła narodowego, który liczy około 100.000 dusz. Rozproszeni w Syrji, Mezopotamji i Kurdystanie, podlegają własnemu patrjarsze. Głównym ich dogmatem jest, że ludzka natura Chrystusa zaginęła w Jego boskości.

 Jakób de Voragine, błogosławiony, arcybiskup genueński, zm. w r. 1298. Jest autorem wielu dzieł teologicznych oraz słynnej „Złotej Legendy“ (Legenda Aurea), zbioru około 150 opowiadań o życiu świętych, dzieła o wysokiej wartości literackiej, będącego pomnikiem średniowiecznego mistycyzmu.

 Jakób św. Młodszy („Mniejszy“, apostoł, syn Alfeusa (Kleofasa) i Marji, ciotecznej siostry Matki Zbawiciela, zwany wskutek tego bratem Pana Jezusa. Był biskupem jerozolimskim i poniósł śmierć męczeńską w r. 62 za panowania Nerona. Około r. 60 napisał „list katolicki“, czyli powszechny. t. j. przeznaczony dla wszystkich chrześcijan, należący do ksiąg kanonicznych Nowego Testamentu. Luter nie uznał autentyczności tego listu, ponieważ treść jego (o ważności dobrych uczynków i o sakramencie spowiedzi) sprzeciwia się doktrynie Lutra.

 Jakób św. Starszy („Większy“), apostoł, syn Zebedeusza, brat św. Jana Ewangelisty, poniósł pierwszy z pomiędzy apostołów śmierć męczeńską, skazany na ścięcie przez Heroda Agryppę w r. 42 po nar. Chr. Jako apostoł miał być w Hiszpanji, gdzie w miejscu odpustowem Compostella znajdują się jego relikwje.

 Jakób św. z Nisibis, zwany Wielkim, był pustelnikiem w górach kurdyjskich, od r. 309 biskupem w Nisibis. Zwalczał arjanizm, brał udział w soborze nicejskim. Według legendy ocalił miasto Nisibis w czasie najazdu Persów. Zmarł w r. 350.

 Jakób Strepa (Strzemię), błogosławiony, arcybiskup halicki (1340 — 1409). W r. 1391 objął metropolię lwowską, do której należały diecezje przemysła, chełmska i włodzimierska jako sufraganje. Organizując te diecezje, wprowadził życie kościelne na wschodnich kresach. Za jego przyczyną powstały w pierwszych latach XV wieku biskupstwa łacińskie na Rusi, w Kamieńcu i w Kijowie. W r. 1790 został zaliczony w poczet błogosławionych.

 Jakób z Edessy (633 — 708), biskup w Edessie od 684 do 688, potem zakonnik, jeden z najpłodniejszych i najwybitniejszych pisarzy syryjskich. Zrewidował tekst przekładu syryjskiego biblji, zwany Peszytą.

 Jałmużnik (łać. eleemosinarius, franc. aumônier), urząd duchowny zarządcy funduszów, przeznaczonych na jałmużny. Na dworze papieskim jałmużnik jest arcybiskupem i asystentem tronu papieskiego. Na dworach monarchów katolickich jałmużnicy byli zarazem ich spowiednikami. We Francji „Wielki Jałmużnik“ był od czasów Franciszka I jednym z pierwszych dostojników państwa i dworu i nosił zwykle purpurę kardynalską. Chrzcił dzieci królewskie i czuwał nad instytucjami dobroczynnemu. Rewolucja francuska zniosła ten urząd. Przywrócili go czasowo Napoleon I i Napoleon III. To samo stanowisko ma Wielki Jałmużnik na dworze hiszpańskim. W Anglji zazwyczaj jeden z biskupów kościoła anglikańskiego nosi tytuł Lord High Almoner i zarządza funduszem jałmużniczym, do którego wpływają kary i grzywny.

 Jan Chrzciciel św., syn Zacharjasza i Elżbiety, poprzednik Chrystusa Pana. W 15 roku panowania Tyberjusza, t. j. w r. 29 po nar. Chr., nauczał na pustyni, głosząc pokutę i zapowiadając bliskie przyjście Zbawiciela. Udzielał chrztu w rzece Jordanie, który był figurą chrztu, ustanowionego ja-