Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/288

 Melanchton (Filip Schwarzerd, 1497 — 1560), zwany „teologiem protestantyzmu“, profesor uniwersytetu w Wittemberdze, pomocnik Lutra, usiłujący w licznych pismach teologicznych uzasadnić tezy protestanckie. Całe życie był chwiejny, częstokroć karcony przez Lutra zmieniał zdanie. Kierunek teologiczny protestantyzmu, zapoczątkowany przez Melanchtona i zwany od jego imienia filipizmem, wykazywał już za życia Lutra znaczne różnice z jego doktryną. Różnice te pogłębiły się po śmierci Lutra i sprowadziły gwałtowne spory i waśnie między zwolennikami Lutra i Melanchtona, jak np. spór o t. zw. adiafora, (ob.), spór o potrzebę dobrych uczynków do zbawienia, czyli t. zw. spór majorystów (ob. Major), spór o potrzebę współdziałania człowieka z łaską bożą (ob. Synergizm). Melanchton pragnął pogodzić zwaśnionych teologów na zjeździe w Wormacji (1557), w Frankfurcie (1558) i w Weimarze (1559). Podejrzewany o kryptokalwinizm i o słabość wobec katolicyzmu, przeżył wszystkie upokorzenia ludzi chwiejnych. Przez fanatycznych luteranów jeneńskich został nawet ogłoszony za kacerza. Od-znaczył się jako humanista i filolog przez swoje studja klasyczne i wydawnictwo podręczników do filozofji i języków starożytnych. Za te zasługi otrzymał tytuł „nauczyciela Niemiec“ (praeceptor Germaniae).

 Melchici (po aramejsku „królewscy“), nazwa pogardliwa, nadana przez monofizyckich Koptów tym współwyznawcom, którzy przyjęli uchwały soboru chalcedońskiego z 451 r., potępiającego Dioskura, patrjarchę aleksandryjskiego (ob. Koptowie). Kościół melchicko-katolicki obejmuje katolików w Syrji, Palestynie i Egipcie, pierwotnie schizmatyków, którzy na soborze florenckim (1438 — 1439) przez swych patrjarchów: antiocheńskiego, aleksandryjskiego i jerozolimskiego, przystąpili do unji z Kościołem katolickim, zatrzymując swój wschodni obrządek. Na czele hierarchji melchicko-katołickiej stoi patriarcha antjocheński, będący równocześnie patrjarchą aleksandryjskim i jerozolimskim. Podlega mu 18 biskupstw Syrji, Palestyny i Egiptu. Kapłanów melchickich kształci seminarjum św. Anny w Jerozolimie, kierowane przez francuskich ojców białych.

 Melchizedech. Malki-Sedek, po hebr. „król sprawiedliwości“, „król pokoju“, tajemnicza postać króla Salemu i kapłana, który wedle Mojżeszowej Genesis (XIV, 18 — 20) ofiarował bezkrwawą ofiarę chleba i wina i błogosławił Abrahama w imię Boga Najwyższego. Wspomina o nim św. Paweł w liście do Żydów (VII, 1), jako o kapłanie Boga Najwyższego, „przypodobanym Synowi Bożemu“. Psalm 109 sławi króla Syjonu jako „kapłana porządku Melchizedechowego“. Niektórzy uważają Melchizedecha za figurę (przepowiednię) Chrystusa, inni za wcielenie Ducha św. 2. Melchizedechem nazywają przyrząd liturgiczny, wewnątrz monstrancji umieszczony, w formie pół-księżyca, w który wstawia się hostję w czasie wystawienia Najśw. Sakramentu.

 Melchizedechjanie, sekta w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, uważająca Melchizedecha za wyższego od Chrystusa i składająca mu ofiary.

 Melchizedecy, ob. Rosyjskie sekty.

 Melecjusz, biskup w Lykopolis ok. r. 305, złożony z godności biskupiej za nieuznawanie władzy patrjarchy Piotra z Aleksandrii i za składanie ofiar bogom pogańskim. Zjednał sobie zwolenników w Egipcie i spowodował powstanie t. zw. schizmy melecjańskiej, która przerodziła się w sektę. Melecjanie jako sekta istnieli jeszcze w V wieku i połączyli się z sektą arjańską.

 Memento, modlitwa w czasie mszy św., a mianowicie „memento za żywych“, odmawia kapłan przed Podniesieniem, a „memento za umarłych“ po Podniesieniu.

 Memento mori, łać. „pamiętaj o śmierci“, słowa, powtarzane przy powitaniu, pożegnaniu i w rozmowie przez kamedułów, kartuzów i trapistów.

 Memra, ob. Logos.

 Menologjum, w Kościele grecko-wschodnim spisy świętych, podobnie jak martyrologjum Kościoła zachodniego, ułożone według dni miesiąca (stąd nazwa z greck. men — miesiąc).