Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/34

Ta strona została przepisana.

Umieszczona na str. 27 tablica statystyczna wyznań w Azji oparta jest na tych obliczeniach. W rubryce „Katolicy“ łączy członków Kościoła katolickiego wszystkich obrządków, w rubryce „Schizmatycy“ — wyznawców kościołów wschodnich nieunickich, w rubryce „Protestanci“ nie tylko luteranów i kalwinistów, ale i anglikanów, prezbiterjanów oraz wyznawców wszystkich sekt protestanckich. Rubryka „Hinduiści“ mieści w sobie także dżainitów, sikhistów i inne sekty hinduskie, wreszcie rubryka „Konfucjaniści“ — także wyznawców taoizmu.

Azteków religja. Za czasów zdobycia Meksyku przez Hiszpanów zamieszkiwał ten kraj lud Azteków, których ustrój państwowy był ściśle związany z religją. Aztekowie wierzyli w najwyższą, niewidzialną istotę, będącą panem wszechświata, zwaną Taotl. Jemu podlegał panteon, złożony z 13 bóstw większych i 200 podrzędnych, z których każde miało sobie poświęcony dzień lub nabożeństwo. Najważniejsi z nich byli: Huicilopochtli, bóg wojny, na którego ołtarzach zabijano jeńców wojennych, Quetcalkoatl, bożek powietrza i Teckatlipoka, bóstwo wszechświata, karzące za złe a wynagradzające za dobre. Aztekowie wierzyli w trojaki byt po śmierci: w niebie, w którem polegli wojownicy używali rajskich rozkoszy, w miejscu bezradosnego zadowolenia, przeznaczonem dla zmarłych śmiercią naturalną i w piekle, przeznaczonem dla bezbożnych.

Azylum, nienaruszalne miejsce schronienia dla osób ściganych. Prawo azylu, znane u ludów starożytnych, uważało za takie miejsce świątynię, pobliże posągu bóstwa, pobliże ołtarza i t. p. Kościelne prawo azylu uważało nie tylko kościoły, krużganki i zabudowania kościelne, ale według uchwał synodu w Toledo w roku 681, także obszar 30 kroków naokoło kościoła, jako miejsce schronienia dla ściganych niewolników, dłużników i mimowolnych zabójców. Częste nadużycia sprowadziły ograniczenie, a w nowszych czasach faktyczne zniesienie tego prawa. W konkordacie polskim z r. 1925 art. VII zastrzega wyraźnie, że nienaruszalność kościołów, kaplic i cmentarzy nie może czynić uszczerbku bezpieczeństwu publicznemu.

Azymici. W czasie powstania schizmy Kościoła Wschodniego zarzucał Cerularjusz, patrjarcha konstantynopolitański z XI wieku, Kościołowi Zachodniemu, że używa do ofiary mszy św. chleba niekwaszonego (przaśnego) i z tego powodu nazwał katolików „Azymitae“ a schizmatyków, używających chleba kwaszonego „Fermentarii“ (ob. Grecko-wschodni kościół).


B


Baal (Beel lub Bel), nazwa bóstwa staro-semickiego, czczonego przez Babilończyków, Asyryjczyków, Fenicjan i Żydów, oznacza „pana i władcę“. Baal był bogiem żyzności natury. Żeńskim odpowiednikiem jego była bogini Asztarot czyli Isztar, (ob. Astarte). Kult obojga odznaczał się najgrubszą zmysłowością i wyuzdaniem i był u żydów ostro zwalczany przez proroków Starego Testamentu (ob. Asyrja i Babilonja).

Babilon i Biblja (niem. „Babel und Bibel“). W dziele pod tym tytułem starał się asyrjolog niemiecki Fryderyk Delitzsch uzasadnić twierdzenie, wypowiedziane w wykładzie publicznym na posiedzeniu Towarzystwa Orjentalistów w Berlinie w r. 1902, że prawodawstwo Mojżesza nie jest oryginalne, lecz że jest przeróbką asyryjskiego prawodawstwa króla Hammurabi, żyjącego na tysiąc lat przed Mojżeszem. Twierdzenie to wywołało gwałtowną dyskusję oraz silne protesty ze strony orjentalistów i teologów, którzy wykazywali, że mimo niezaprzeczonych podobieństw pomiędzy prawodawstwem Hammurabiego i Mojżesza, zachodzą pomiędzy temi prawodawstwami zasadnicze różnice, z których najważniejszą jest monoteizm religji Mojżesza w porównaniu do politeizmu religji asyryjskiej.