Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/421

 (Chantepie da la Saussay: Lehrbuch der Religionsgeschichte. Tübingen, 1905; A. Barth: Les religions de l’Inde, 1870; E. W. Hopkins: The Religions of India. 1895; I. A Święcicki: Literatura indyjska. Warszawa. 1907).

 Urban, imię ośmiu papieży:

 Urban I, św. był papieżem od. r. 223 do 230.

 Urban II (1088 — 1099), prowadził spór o inwestyturę z Henrykiem IV, wszczęty przez Grzegorza VII (ob. Inwestytura). Na synodzie w Bari ogłosił pierwszą, wyprawę krzyżową.

 Urban III (1185 — 1187).

 Urban IV (1261 — 1264) rezydował w Viterbo, następnie w Orvieto, nie mogąc wkroczyć do Rzymu. W r. 1261 ustanowił święto Bożego Ciała.

 Urban V (1362 — 1370), jeden z 7 papieży, rezydujących w Awinjonie. W r. 1367 wkroczył do Rzymu, lecz nie mogąc w nim się utrzymać, powrócił do Awinjonu i tam umarł.

 Urban VI (1378 — 1389), ostatni z papieży, wybranych nie z grona kardynałów. Przez zbyt energiczne wystąpienia przeciwko kolegjum kardynalskiemu spowodował unieważnienie swego wyboru i wybór antypapieża Klemensa VII, od czego zaczęła się t. zw. schizma papieska.

 Urban VII, wybrany w r. 1590, umarł przed koronacją.

 Urban VIII (1623 — 1644), potępił książkę Janseniusa p. t. Augustinus (ob. Jansenizm).

 Urim i thummim (hebr. urim wethummim, znaczy: „światło i doskonałość“, albo „nauka i prawda“), przedmioty, należące do kultu religijnego starożydowskiego, noszone pierwotnie w efodzie (naramienniku) kapłanów, następnie wyłącznie tylko przez arcykapłana w napierśniku (hoszen). Zapomocą tych przedmiotów rozpoznawano wolę Bożą, czyli wyciągano wróżby o powodzeniu zamierzonej czynności. Czem były właśnie urim i thummim, jak wyglądały i w jaki sposób ich używano, archeologowie biblijni nie zdołali dociec. Przypuszczają tylko, że były to dwie pałeczki drewniane lub kamyki, różniące się barwą lub napisem, z których jeden oznaczał odpowiedź „tak“ a drugi „nie“.

 Urszulanki, zgromadzenie, pierwotnie nie związane ślubami zakonnemi, założone z końcem XV w. przez św. Anielę Merici (1474 — 1540) pod wezwaniem św. Urszuli. Regułę zgromadzenia zatwierdził papież Paweł III w r. 1544. Św. Karol Boromeusz sprowadził urszulanki do diecezji medjolańskiej i przeobraził je w zgromadzenie o ślubach prostych. Bulla Pawła V z r. 1612 zezwoliła paryskiej kongregacji urszulanek na składanie ślubów uroczystych i życie zakonne ze ścisłą klauzurą. Różnice w konstytucjach urszulanek w poszczególnych krajach istniały aż do r. 1899, kiedy Leon XIII polecił połączenie się wszystkich kongregacyj urszulańskich w jeden zakon z siedzibą generalnej przełożonej w Rzymie.
 Celem urszulanek było pierwotnie pielęgnowanie chorych i opieka nad dziećmi i ubogimi. Następnie jednak celem tego zakonu stała się i jest nią obecnie praca oświatowa, wychowywanie i kształcenie młodzieży żeńskiej w szkołach własnych, początkowych i średnich, i utrzymywanie pensjonatów, w których, oprócz uczennic tych szkół, mieszkają także słuchaczki uniwersytetów. Zgromadzenie to, rozpowszechnione znacznie już w XVII w. we Francji, Niemczech, Kanadzie i Brazylji, dostało się do Polski dopiero w XIX w. Pierwsze zakłady urszulanek powstały w Poznaniu i w Gnieźnie, a gdy stamtąd w czasie t. zw. kulturkampfu usunął je rząd pruski, w r. 1875 w Krakowie, w r. 1878 w Tarnowie a w r. 1899 w Kołomyi.

 Urugwaj, statystyka wyznań, ob. Ameryka.

 Usprawiedliwienie (justificatio), w teologji katolickiej odpuszczenie grzechów i przeniesienie grzesznika w stan łaski, uświęcenie go i odnowienie wewnętrzne. Co do grzechu pierworodnego usprawiedliwienie następuje przez sakrament chrztu, co do grzechów uczynkowych zaś przez sakrament pokuty (ob. Spowiedź), przy którym łaska Boża, jako czynnik główny i uprzedzający, współdziała z wolną wolą człowieka.
 Według nauki Lutra, do otrzymania usprawiedliwienia nie potrzeba żadnych aktów usposabiających ani dobrych uczynków ze strony człowieka. Wystarcza sama tylko wiara i to na-