Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Spowiedź

<<< Dane tekstu >>>
Autor Stanisław Piekarski
Tytuł Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1930
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne S – wykaz haseł
S – całość
Indeks stron

Spowiedź, wyznanie grzechów w celu otrzymania rozgrzeszenia (ob. Absolucja). Według nauki Kościoła katolickiego, spowiedź jest istotnym elementem sakramentu pokuty, niezbędnego warunku pojednania się z Bogiem, sakramentu, ustanowionego przez Chrystusa Pana, który dał apostołom i ich następcom władzę odpuszczania lub nieodpuszczania grzechów. „Weźmijcie Ducha św., których odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a których zatrzymacie, są zatrzymane“ (Jan, XX. 21 — 23). W tych słowach nadał Chrystus apostołom i ich następcom władzę sędziowską nad sumieniami ludzkiemi. Do wykonania tej władzy i wydania wyroku, którym jest absolucja (ob.), niezbędne jest bezpośrednie indywidualne rozpoznanie sumienia, które może nastąpić tylko przez szczegółowe wyznanie grzechów, czyli spowiedź sekretną, zwaną spowiedzią uszną. Tę naukę, głoszoną przez ojców Kościoła, streścił sobór trydencki w r. 1551 (sesja XIV) i potępił zdanie, jakoby „sposób spowiadania się sekretnie samemu kapłanowi, jaki Kościół katolicki od początku zawsze zachowywał i zachowuje, niezgodny był z ustanowieniem i rozkazaniem Chrystusa. Pana i jakoby był wynalazkiem ludzkim“. Obowiązek spowiedzi przynajmniej raz do roku dla wszystkich katolików, po dojściu do lat rozeznania, ustanowił sobór lateraneński czwarty w r. 1215. Spowiedź generalna, czyli spowiedź z grzechów całego życia, choćby nawet były wyznane w poprzednich spowiedziach, uznaje Kościół katolicki za obowiązującą, jeżeli która z poprzednich spowiedzi była świętokradzką albo nieważną. Władzę słuchania spowiedzi mają na podstawie jurysdykcji własnej: papież w całym Kościele, biskupi w swoich diecezjach, proboszczowie w swoich parafjach; na mocy delegacji zaś ci, którzy ją otrzymali od papieża lub biskupa. Do warunków sakramentalnej pokuty należy prócz spowiedzi: rachunek sumienia, żal za grzechy i postanowienie poprawy oraz zadosyćuczynienie. Tajemnica spowiedzi jest to bezwzględny obowiązek spowiedników do zachowania w najściślejszej tajemnicy wszystkiego, co im wiadomo przez spowiedź. Za złamanie tajemnicy spowiedzi ustanawia prawo kościelne najsurowsze kary.

Kościół grecko-wschodni jest co do nauki o sakramencie pokuty i obowiązku spowiedzi zgodny z Kościołem katolickim. Z pomiędzy sekt wschodnich niektóre, jak monofizyci (ob.), praktykują spowiedź, inne (nestorjanie) ją odrzucają, raskolnicy (ob. Rosyjskie sekty) odrzucają rozgrzeszenie kapłańskie, maronici zaś i armeńczycy (nieunici) uznają potrzebę spowiedzi tylko co do grzechów zabójstwa, cudzołóstwa i kradzieży. Wyznania protestanckie odrzucają spowiedź uszną. Co do konieczności spowiedzi prywatnej i ogólnej istnieją między protestantami różnice zapatrywań już od czasów Lutra, zwłaszcza co do przyznania kaznodziejom (pastorom) t. zw. władzy kluczy (ob. Klucze św. Piotra. 2) a praktyka w tym względzie pozostała dotychczas różna. Od połowy XVIII wieku w przeważnej części luterańskich „kościołów krajowych“ przyjęła się praktyka, że pastor wygłasza ogólną formułę wyznania grzechów, zebrani odpowiednim ruchem wyrażają przyznanie się do winy, poczem znowu pastor wygłasza ogólną absolucję. Z końcem XIX w. poczęto wprowadzać w niektórych zborach spowiedź prywatną. Wyznanie reformowane (kalwińskie) odrzuca wszelką spowiedź, uważając „władzę kluczy“ jako władzę prawienia kazań i utrzymywania karności kościelnej. Anglikański kościół episkopalny uznaje tylko spowiedź i absolucję ogólną w czasie nabożeństwa niedzielnego. Szkocki kościół prezbiterjalny odrzuca wszelką spowiedź i absolucję.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Piekarski.