Z poematu: „Sofiówka“/Ukraina

	<<< Dane tekstu >>>
Autor	Stanisław Trembecki
Tytuł	Ukraina
Pochodzenie	Klejnoty poezji staropolskiej ; cykl Z poematu: „Sofiówka“
Redaktor	Gustaw Bolesław Baumfeld
Wydawca	Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie
Data wyd.	1919
Druk	Drukarnia Naukowa
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Inne	Pobierz jako: EPUB • PDF • MOBI ; Cała antologia; Pobierz jako: EPUB • PDF • MOBI
	Indeks stron

›››

STANISŁAW TREMBECKI.

Z POEMATU: „SOFIÓWKA“^[1].

UKRAINA.

Miła oku, a licznym rozżywioną płodem,
Witaj, kraino, mlekiem płynąca i miodem!
W twych łąkach wiatronogów rżące mnóstwo hasa
Rozroślejsze czabany twe błonie wypasa.
Baran, którego twoje utuczyły zioła,
Ciężary chwostu jego nosić muszą koła.
Nasiona, twych wierzone bujności zagonów,

Pomnożeniem dochodzą babilońskich plonów.
Czernią się żyzne role, lecz bryły tej ziemi
Krwią przemokły, stłuszczone ciały podartemi.
Dotąd jeszcze, wieśniaczą grunt sochą rozjęty,
Zębce słoniów i perskie wykazuje szczęty.
W tych gonitwach, od obcych we śrzodku poznany,
Szesnaście potem razy kraj odmienił pany;
W nim najsroższe z Azyją potyczki Europy,
W nim z szlachtą wielokrotnie łamały się chłopy.
Przeszły więc niwy w stepy, a trawy bez kosy
Pokrewne Pilonowi mnożyły połosy....

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Trembecki.

↑ Z poematu „Sofjówka“. Poemat ten napisał S. Trembecki, będąc w gościnie u Szczęsnego Potockiego pod Tulczynem (na Ukrainie), między r. 1802 a 1806, wydał w r. 1806. Potocki specjalnie założony i urządzony ogród w swojej siedzibie nazwał „Sofjówką“ na cześć swej żony, Zofji (Greczynki rodem). W poemacie, poświęconym opisowi tego ogrodu (modne były wówczas w poezji tego rodzaju opisy), Trembecki rozwinął wiele niepospolitych zalet swego stylu (patrz: Słowo wstępne do niniejszej antologji): wydał go p. t.: „S., w sposobie topograficznym opisana wierszem przez Jana Nepomucena Czyżewicza“: poemat rozsławiony został w Europie przez tłómaczenie francuskie hr. de Lagarde’a (1815).
Wiatronogów — koni rączych; czabany — woły ukraińskie, z wielkiemi rogami; chwostu — ogona; wyraz małoruski, wtrącony dla nadania poematowi barw miejscowych (ukraińskich); wierzone — powierzane; ciały podartemi — rozumie się: rycerzy, poległych tu w bojach; perskie szczęty — z czasów perskich najazdów na zamieszkałych tutaj w starożytności Scytów (w VI w. przed Chr.): pokrewne Pitonowi — podobne do Pitona, bajecznego węża-olbrzyma, z podań starogreckich; połosy — węże ogromne na ukraińskich stepach (według podań miejscowych); którą od siebie większa Kamionka wypada — rzeczka Kamionka wypływa tutaj zwiększonem korytem (jako kaskada); Nimfa — t. j. woda (Nimfa wodna); pochodziste — spadziste; starowniej staranniej; tam słodki wiersz — w grocie wyryte były wiersze: „Strać tutaj pamięć nieszczęść, a przyjm szczęścia wieszcze: a jeśliś jest szczęśliwym, bądź szczęśliwszy jeszcze“; ten kazał, co szczęśliwych i t. d. — wiersze powyższe wyryć kazał Szcz. Potocki: Leukacie podobna — podobna do skały na przylądku Leukas nad morzem Jońskiem; opowiadano, że ze skały tej wielu już nieszczęśliwych kochanków rzuciło się w morze; amanci (łaciń.) — kochankowie: gajów tuskulańskich — koło miasta Tusculum, dziś Frascatti, w pobliżu Rzymu (ulubione zacisze Cicerona): Tyburu spadające wody — kaskadę rzeki Anio koło miasta Tyburu, dziś Tivoli, we Włoszech; uwieńczał — wysławiał; Pauzylipu wydroże — drogę skalistą skróś góry Pauzylipe koło Neapolu; pół świata i t. d.prawdopodobnie miał autor na myśli mężczyzn i kobiety.

[1] Z poematu „Sofjówka“. Poemat ten napisał S. Trembecki, będąc w gościnie u Szczęsnego Potockiego pod Tulczynem (na Ukrainie), między r. 1802 a 1806, wydał w r. 1806. Potocki specjalnie założony i urządzony ogród w swojej siedzibie nazwał „Sofjówką“ na cześć swej żony, Zofji (Greczynki rodem). W poemacie, poświęconym opisowi tego ogrodu (modne były wówczas w poezji tego rodzaju opisy), Trembecki rozwinął wiele niepospolitych zalet swego stylu (patrz: Słowo wstępne do niniejszej antologji): wydał go p. t.: „S., w sposobie topograficznym opisana wierszem przez Jana Nepomucena Czyżewicza“: poemat rozsławiony został w Europie przez tłómaczenie francuskie hr. de Lagarde’a (1815).
Wiatronogów — koni rączych; czabany — woły ukraińskie, z wielkiemi rogami; chwostu — ogona; wyraz małoruski, wtrącony dla nadania poematowi barw miejscowych (ukraińskich); wierzone — powierzane; ciały podartemi — rozumie się: rycerzy, poległych tu w bojach; perskie szczęty — z czasów perskich najazdów na zamieszkałych tutaj w starożytności Scytów (w VI w. przed Chr.): pokrewne Pitonowi — podobne do Pitona, bajecznego węża-olbrzyma, z podań starogreckich; połosy — węże ogromne na ukraińskich stepach (według podań miejscowych); którą od siebie większa Kamionka wypada — rzeczka Kamionka wypływa tutaj zwiększonem korytem (jako kaskada); Nimfa — t. j. woda (Nimfa wodna); pochodziste — spadziste; starowniej staranniej; tam słodki wiersz — w grocie wyryte były wiersze: „Strać tutaj pamięć nieszczęść, a przyjm szczęścia wieszcze: a jeśliś jest szczęśliwym, bądź szczęśliwszy jeszcze“; ten kazał, co szczęśliwych i t. d. — wiersze powyższe wyryć kazał Szcz. Potocki: Leukacie podobna — podobna do skały na przylądku Leukas nad morzem Jońskiem; opowiadano, że ze skały tej wielu już nieszczęśliwych kochanków rzuciło się w morze; amanci (łaciń.) — kochankowie: gajów tuskulańskich — koło miasta Tusculum, dziś Frascatti, w pobliżu Rzymu (ulubione zacisze Cicerona): Tyburu spadające wody — kaskadę rzeki Anio koło miasta Tyburu, dziś Tivoli, we Włoszech; uwieńczał — wysławiał; Pauzylipu wydroże — drogę skalistą skróś góry Pauzylipe koło Neapolu; pół świata i t. d.prawdopodobnie miał autor na myśli mężczyzn i kobiety.

[1]