Zadig czyli Los/XV
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zadig czyli Los |
| Pochodzenie | Powiastki filozoficzne / Tom pierwszy |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1922 |
| Druk | Drukarnia »Czasu« w Krakowie |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Tłumacz | Tadeusz Boy-Żeleński |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
„Ciało i serce...“[1] rzekł król. Na te słowa, Zadig nie mógł się wstrzymać aby nie przerwać królowi. „Jakże wdzięczen ci jestem, panie, rzekł, iż nie powiedziałeś: dusza i serce! te słowa bowiem słyszy się bez ustanku w Babilonie we wszystkich ustach: na każdym kroku spotyka się książki, gdzie jest mowa o duszy i o sercu, pisane przez ludzi którzy nie mają ani jednego ani drugiego...; ale, jeśli łaska, mów dalej, Najjaśniejszy“. Nabussan ciągnął w ten sposób: „Ciało i serce przeznaczone są we mnie do kochania; pierwsza z tych dwóch potęg ma wszelką przyczynę być zadowolona. Mam tu na usługi sto kobiet pięknych, zawsze gotowych, uprzedzających, namiętnych nawet, lub też udających namiętność w moich objęciach. Natomiast serce moje dalekie jest od szczęścia. Aż nadto przekonałem się, iż przedmiotem gorących pieszczot jest osoba króla Serendibu, osoba zaś Nabussana jest w tem dość obojętna. Nie znaczy to abym posądzał moje żony o niewierność; ale chciałbym znaleźć duszę która byłaby moją; oddałbym za podobny skarb posiadanie owych stu piękności. Rozpatrz się, czy, wśród stu sułtanek, zdołasz mi znaleźć jedną, w której miłość mógłbym uwierzyć“.
Zadig odpowiedział tak jak i poprzednio: „Najjaśniejszy, pozwól mi działać; ale, przedewszystkiem, oddaj mi do rozporządzenia skarby, które wystawiłeś w galeryi Pokusy; wyrachuję się ze wszystkiego i nie stracisz ani uncyi złota“. Król zostawił mu nieograniczoną swobodę. Zadig wybrał w Serendib trzydziestu trzech najszpetniejszych garbusów, trzydziestu trzech najpiękniejszych paziów, i trzydziestu trzech bonzów, z pośród najbardziej wymownych i uczonych. Wszystkim wybranym ułatwił dostęp do alkierzy sułtanek. Każdy garbus miał do ofiarowania cztery tysiące sztuk złota; jakoż, zaraz pierwszego dnia, wszyscy dostąpili pełni szczęścia. Paziowie, którzy nie mieli nic do dania prócz siebie, odnieśli tryumf dopiero po dwóch lub trzech dniach. Bonzowie mieli nieco więcej zachodu; ale, ostatecznie, trzydzieści trzy dewotek zdało się na ich wolę. Król, przez otwory które wychodziły na wszystkie celki, widział wszystkie te próby i nie posiadał się ze zdumienia. Ze stu żon, dziewięćdziesiąt dziewięć uległo w jego oczach. Została jedna, bardzo jeszcze młoda, niedawno nabyta, do której Jego Majestat nigdy się jeszcze nie zbliżył. Wypuszczono na nią jednego, dwóch, trzech garbusów, którzy ofiarowali jej aż do dwudziestu sztuk złota; okazała się niewzruszona, i nie mogła się wstrzymać od śmiechu z naiwności biednych kaleków, zdolnych wierzyć iż pieniądz zasłoni ich szpetotę. Przedstawiono jej dwu najpiękniejszych paziów: powiedziała, iż król widzi się jej jeszcze piękniejszym. Nasłano na nią najwymowniejszego z bonzów, później zaś innego, słynnie dzielnego w utarczce: pierwszy wydał się jej czczym gadułą; co do drugiego zaś, nawet nie raczyła domyślić się jego zalet. „Serce stanowi o wszystkiem, mówiła; nie ulegnę nigdy ani złotu garbusa, ani urokom młodzieńca, ani namowom bonza; będę kochała jedynie Nabussana, syna Nussanaba, i zaczekam aż on mnie raczy pokochać“. Król nie posiadał się z radości, ze zdumienia, z roztkliwienia. Odebrał wszystko złoto które zapewniło powodzenie garbusom, i darował je pięknej Falidzie (było to imię pięknej osoby). Oddał jej swoje serce; zasługiwała na nie najzupełniej. Nigdy kwiat młodości nie lśnił się tak wdzięcznie; nigdy powaby piękności nie oddychały równym czarem. Prawda historyczna nie pozwala przemilczeć, że Falida licho składała ukłon dworski, ale tańczyła jak wróżki, śpiewała jak Syreny, a mówiła jak Gracye: pełna była talentów i cnoty.
Nabussan, pewny jej miłości, rozkochał się w niej; ale miała niebieskie oczy, i to stało się przyczyną największych nieszczęść. Istniało dawne prawo, które broniło królom miłości kobiet nazwanych później u Greków „boopis“. Naczelnik bonzów ustanowił był to prawo więcej niż przed pięcioma tysiącami lat, aby sobie przywłaszczyć kochankę pierwszego króla Serendibu; w zasadniczej ustawie państwa, obłożył przekleństwem wszelkie niebieskie oczy. Wszystkie zakony całego kraju zjawiły się u Nabussana z przedstawieniami. Powiadano publicznie iż przyszedł ostatni dzień królestwa; że ohyda doszła już do szczytu, że całej naturze grozi jakaś złowroga katastrofa; że, jednem słowem, Nabussan, syn Nussanaba, rozkochał się w parze wielkich niebieskich oczu. Garbusy, finansiści, bonzowie i brunetki napełnili królestwo lamentami.
Dzikie narody, zamieszkujące na północ od Serendib, skorzystały z powszechnego niezadowolenia, i wtargnęły w kraje dobrego Nabussana. Zażądał od poddanych pomocy; bonzowie, którzy posiadali połowę dochodów całego państwa, zadowolili się podnoszeniem rąk w górę, i wzdragali się zanurzyć je do szkatuły dla dopomożenia królowi. Odprawiali uroczyste modły przy muzyce i zdali państwo na pastwę barbarzyńców.
„O mój drogi Zadigu, czy wydobędziesz mnie jeszcze raz z tego straszliwego kłopotu? wykrzyknął boleśnie Nabussan. — Bardzo chętnie, królu, odparł Zadig; dostaniesz pieniędzy od bonzów ile tylko zapragniesz. Wydaj na łup ziemie gdzie znajdują się ich zamki, a broń tylko swoich własnych“. Nabussan poszedł za tą radą: niebawem, bonzowie padli do stóp króla, błagając o pomoc. Za całą odpowiedź król odśpiewał im kantyczkę w której zasyłał modły do nieba o zachowanie ich ziemi. Wreszcie, bonzowie wyłożyli pieniądze i król ukończył szczęśliwie wojnę.
W ten sposób, Zadig, przez mądre i szczęśliwe rady, i przez wielkie usługi jakie oddał, ściągnął na siebie nieubłaganą nieprzyjaźń ludzi najpotężniejszych w państwie. Bonzowie i brunetki przysięgli mu zgubę; finansiści i garbusi nie szczędzili go nigdzie; podszczuto przeciw niemu dobrego Nabussana. Wyświadczone usługi zostają często w przedpokoju, podejrzenia zaś wchodzą do gabinetu, wedle sentencyi Zoroastra. Codzień płynęły oskarżenia: otóż, pierwsze nie dosięga, drugie zostawia rysę, trzecie rani, czwarte zabija.
Zadig, zaniepokojony, załatwiwszy pomyślnie sprawy Setoka i doręczywszy mu przez posłów pieniądze, myślał już tylko o tem aby opuścić wyspę. Postanowił sam udać się szukać nowin o Astarte. „Jeśli zostanę w Serendib, powiadał, bonzy każą mnie w końcu nawlec na pal. Ale dokąd iść? w Egipcie czeka mnie niewola; w Arabii, wedle wszelkiego prawdopodobieństwa, śmierć na stosie; w Babilonie stryczek. Trzeba wszelako dowiedzieć się co się stało z Astartą: jedźmy i przekonajmy się co mi przeznacza mój żałobny los“.
- ↑ Wycieczka przeciw głośnemu współczesnemu pedagogowi Rollin, który, w swoim Traktacie o nauczaniu, posługuje się często wyrażeniem: serce i dusza.
