Zielnik lekarski/78
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z78.png)
D. — Pospolita roślina o białym, wrzecionowatym korzeniu. Łodyga prosta, rozgałęziona, gładka, smugowata, dorastająca do 1 m wysokości. Liście podwójnie pierzaste; listki klinowate, trzyłapkowe, wcinano-ząbkowane, na każdym ząbku opatrzone jasnym sztylecikiem; listki łodygowe szczupłe, wąskie, drobniejsze; najwyższe trójdzielne z działami równowąskimi. Kwiaty zielono-żółtawe. Owoce: jajowate dwojaczki, nagie, szarawo-zielone, niewyraźnie żeberkowane. Smak ziela gorzkawo-korzenny, korzenia słodkawy; zapach korzenny, charakterystyczny.
ROŚNIE dziko na skalistych wybrzeżach i wyspach południowej Europy, Grecji, Sycylii, Sardynii i t. d.
UPRAWA pietruszki rozpowszechniła się w Polsce od drugiej połowy 16-go wieku. Sieje się wiosną albo sadzi zdrową rozsadę średniej wielkości w ziemi pulchnej, żyznej, lecz nie świeżo nawiezionej, a przy tym głębokiej i nieco wilgotnej. Odległość rzędów 25 cm. Wymaga okopywania i pielenia.
KWITNIE w czerwcu i lipcu; owoc dojrzewa w sierpniu.
ZBIERA SIĘ nasiona w sierpniu i wrześniu, korzeń zaś, gdy nabiera należytej grubości. Ścinać baldachy z nasionami przed dojrzewaniem w dzień pogodny i po wysuszeniu wymłócić. Korzenie myje się, zdejmuje korę, kraje podłużnie i suszy w piecu po chlebie.
SKŁADNIKI: wonny olejek lotny, terpena, olej tłusty, szczawian wapnia, gorzknik wyciągowy (apiina).
DZIAŁANIE mocno moczopędne, pobudzające, wiatropędne; świeże ziele działa rozmiękczająco i uśmierza bóle.
UŻYTEK. Odwar z korzeni lub też łącznie z liśćmi pije się przy chorobach żołądka, wzdęciach, cierpieniach dróg moczowych, rzeżączce, kamieniu pęcherza, wodnej puchlinie. Na kamienie pęcherza można pietruszki używać pół na pół z lukrecją (p. nr 48). Świeże zmiażdżone ziele stosuje się do okładów przy stwardnieniu gruczołów i ukąszeniu owadów, jako środek uśmierzający ból.
Soku z świeżego ziela używa się do kuracji wiosennych.
Wydobywany z rośliny, zwłaszcza z nasion olejek pietruszkowy już w małych dawkach (0,3 gr) pobudza miesiączkowanie. Przerobiony na maść bywa stosowany jako środek na wszy głowne.
UWAGA: Do pietruszki podobne są dwie bardzo jadowite rośliny, mianowicie: Blekot ogrodowy (Aethusa cynapium) i Szczawół plamisty (Conium maculatum). Przez nieświadomość bierze się je często za pietruszkę; z takich pomyłek wynikło już wiele śmiertelnych zatruć. Łatwo się jednak można ustrzec przed tym za pomocą powonienia. Otóż liście blekotu i szczawołu, potarte w palcach wydają nieprzyjemny, ckliwy, jadowity zapach podobny do mysiego moczu; ponadto kwiaty tych roślin są białe, pietruszki zaś zielonawo-białe. Łodyga szczawołu jest modrawo oszroniona, rudo- lub krwisto-plamista, a liście brudnozielone. Kwitnący blekot można rozpoznać po zwisłych, jednostronnych kielichokrywkach. Blekot i szczawół, napotkane gdziekolwiek w ogrodzie albo w polu między warzywem, powinno się zaraz wyrywać i niszczyć.
