Zielnik lekarski/79
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z79.png)
J. — Ziele o korzeniu cienkim, białym, dość twardym. Łodyga płytko rowkowana, prosta, rozgałęziona, dorastająca od 30 do 60 cm, wewnątrz mieszcząca rdzeń, z zewnątrz omszona. Liście dolne nerkowate, górne jajowate, pięknie pierzaste, ząbkowane, nieco ostre w dotyku, podobne do liści kminku. Kwiaty drobne, białe, zebrane w baldaszki. Owoc: dwojaczki szczelnie z sobą zrośnięte, tworzące jakby jedno ziarno nieregularnie jajowatego kształtu, szaro-zielonej barwy. Smak słodkawy; zapach przyjemny.
ROŚNIE dziko w swej ojczyźnie Egipcie, Azji Przedniej, Syrii i na pobliskich wyspach. Uprawiany bywa w całej środkowej i południowej Europie, w Indiach, Japonii i Ameryce.
KWITNIE w lipcu i sierpniu.
ZBIERA SIĘ owoce w sierpniu i wrześniu, gdy łodygi zżółkną, a ziarno przybiera barwę szarawo-brunatną. Zrywa się je wcześnie z rana przy pięknej pogodzie. Wiąże się w snopki i ustawia w kopy. Ładuje się na wóz wysłany płachtami i przechowuje w workach, w suchym i przewiewnym miejscu.
SKŁADNIKI: olejek lotny, olej tłusty, żywica, guma, kwas jabłkowy i będźwianowy (Acidum benzoicum), cukier śluzowy, nieco żelaza.
DZIAŁA napotnie, moczopędnie, wiatropędnie, wykrztuśnie, pobudza działalność kiszek, wzmacnia żołądek.
UŻYTEK. Odwar nasienia (8 do 15 gr na litr wody) pije się przy chorobach żołądka i kiszek, wzdęciach kolkowych (zwłaszcza u dzieci), nieżytach dróg oddechowych, na pobudzenie wydajności pokarmu. Sproszkowane nasienie usuwa czkawkę. Na bezsenność zaleca się żucie nasion anyżu.
Odwar można używać jako wodę do ust i zębów.
Destylowany z nasion olejek (Oleum Anisi) podnieca i wzmacnia żołądek i ma właściwości uśmierzające kurcze. Na wzdęcia bierze się dziennie raz lub dwa razy po 4 do 6 kropel na cukrze.
Zewnętrznie używa się olejek anyżowy na wszy głowne; wcierać z maścią pietruszkową. Z olejku anyżowego można zrobić maść, mieszając 1 cz. olejku z 10 cz. tłuszczu. Zmieszany z oliwą lub wódką, zaleca się olejek anyżowy na świerzb.
UPRAWA: Anyż wymaga suchego, ciepłego klimatu i słonecznego położenia, urodzajnej, średniozwięzłej ziemi, nawożonej nie później niż rok przed tym. Wymaga wapna, które należy dodawać w postaci miału, 6—8 ctr, i kainitu 2—3 ctr na ha. Ziemia musi być raz w jesieni, a powtórnie na wiosnę zorana i doskonale rozpulchniona bronami, oraz wolna od chwastów. Siać rzutem i rzędowo co 15—18 cm, lekko zawlec i przygnieść. Latem spulchniać i oczyszczać z chwastów, dopóki nie podrośnie. W lipcu i sierpniu następuje sprzęt; łodygi powinny zżółknąć, a ziarno zbrunatnieć. Można ścinać sierpem lub kosą, albo po prostu wyrywać, dosuszyć i omłócić. Nasienie wolno dosycha; należy je rozpostrzeć cienko i często szuflować. Plon wynosi 15, niekiedy 20 ctr z ha (Bieg.).
CENA: 100 kg nasienia anyżu (Fructus Anisi): 150—200 zł.
