Zycie Łukasza Opalinskiego, Marſzałka Nadwornego Koronnego
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zycie Łukasza Opalinskiego, Marſzałka Nadwornego Koronnego |
| Wydawca | Drukarnia Ignacego Grebla |
| Data wyd. | 1784 |
| Druk | Drukarnia Ignacego Grebla |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | skany na Commons |
| Indeks stron | |
ZYCIE
ŁUKASZA
OPALINSKIEGO
Marſzałka Nadwornego Koronnego.
z Niesieckiego.
Łukasz Marſzałek Nadworny Koronny, Staroſta Rubieſzowſki y Odolanowſki, Syn Piotra Woiewody Poznańſkiego z Koſtczanki w dziecińſtwie odumarły, od pobożney Matki z bratem ſwoim, pobożnie y pańſko wychowany: od piętnaſtego roku życia swego, tak ſię czytania Kſiąg rożnych chwycił że ſię Jego umieiętności ludzie uczeni dziwować muſieli, y w drodze nawet iego zabawką była Kſięga; do czego ſporządził był ſobie Bibliotekę, tak z autorow Kościelnych, iako y świeckich niemałym koſztem. Znać iego naukę w Kſięgach od niego do druku podanych. 1mò Polonia defenſa contra Barclavium Joannem, ubi ex occaſione iſta de Regno Genteq́;[1] Polona, multa narrantur, in 4to majore Dantiſci 1648. Typ: Forſteri, 2do De officiis libri tres, in quibus Chriſlianæ ſapientiæ, ideſt moralis Philoſophiæ, Juris prudentiæ, imò & Theologiæ, pleraq́; & præcipua nova hactenus ratione, atq; methodo, accurate explicantur. Crac: in fol: 1649, ale imienia ſwego do tey Kſiążki nie przyłożył, iako y do pierwſzey & 1668. Amſtelodami in 12.. Iest Jego liſt w Mowcy Polſkim fol. 341. w którym Janowi Kazimierzowi Królowi dziękuie za laſkę nadworną. Zaś tom: 2. edit. 1683. Mowa ná pogrzebie Marſzałkowy Koronney fol. 59. Witanie ná Seymie Krola Władyſława marſzałkuiąc 1638 w Izbie Poselſkiey. Mowa którą oddawał pieczęć Jerzemu Oſsolińſkiemu fol. 121. y Radzieiowſkiemu Staroście Łomżyńſkiemu fol. 123. Po śmierci ſwoiey zoſtawił był Kſiążkę de Gubernatione Reipublicæ & modo Comitiorum in Polonia peragendorum & concludendorum, cum magna Regis Vladislai, Senatorumq́; approbatione. Napisał był także Kſiążkę De cauſa Hæreſeos ac remediis ejuſdem która iuż approbowana y do druku gotowa, z czasem za niedozorem do tego należących zginęła, z wielką ſzkodą y żalem tych którzy ią czytali. Zoſtawił także Epiſtolas cultas & morales y hiſtoryą dzieiow tak w Polſzcze iako y w cudzych kraiach, ale ta gdzieś w ciemnicy uwięziona. Nadto judicium de ſtatu ac bellis Sueticis in Imperio geſtis per annos triginta. Nie wiem czy nie iego praca. Porta aurea introducens ad sacram Hiſtoriarum Eccleſiaſticarum Baſilicam pro Gymnaſio Opaliniano Sierakovienſi accomodata 1650 in 8vo. Jakoż to o nim napisał Potocki in Centuria Virorum. Ita omnium plene comprehendit abdita & arcana ſcientiarum, quaſi nulla illi ſupereſset alendæ & ſuſtentandæ vitæ ratio, præter literas, adeo omne tempus non diuturnæ ſanè vitæ, eximiis lucubrationibus, & literariis otiis transmittendum putavit, quaſi nihil ſibi in tanto Cive, aut publicorum in Republica aut privatorum officiorum vendicaret cura. Umiał ięzyki rożne krom Łacińſkiego Hebrayſki y Grecki, tak że nie tylko czytał Greckich Autorow Kſięgi, ale piſał tym ięzykiem, iuż żonatym będąc nauczywſzy ſię go. Skoro tylko traktować począł Rzeczypoſpolitey ſprawy wielką o ſobie u wſzyſtkich opinią wzniecił, dla tego do wielkich ſpraw y przytrudnieyſzych Majeſtaty y Stany Koronne zażywać go poczęły, acz ieſzcze młodego. Był wprzod Podkomorzym Poznańſkim, z tym tytułem podpisał Konwokacyą Warſzawſką 1648, á gdy Łukaſz Stryi Jego w ſtarości wyproſił ſię z laſki Marſzałkowſkiey wielkiey, iemu Nadworną ofiarował Krol Jan Kazimierz. A nie tylko piorem dowcipem y ięzykiem ale y orężem przyſłużył ſię Oyczyznie. Ná początkach panowania Władyſława IV. huſarſką chorągiew, w Męże Szlachetne y oręże należyte opatrzoną, ſwym koſztem w Pruſiech trzymał, y sam im regimentował. Ná Zborowſką takźe przyprowadził ſwym ſumptem ſto dwadzieścia piechoty, á iazdy 60 w roku 1651. Pod czas oblężenia Warſzawy, swym także nakładem tyleż piechoty ſtrawił, y do ſpędzania z Warſzawy nieprzyiaciela dopomogł, gdzie z poddaiącemi ſię traktował, y traktat podpiſał, Tuldenus lib. 6. fol. 211. Pod czas Seymu Warſzawſkiego w roku 1662, że wieści iakieś od zwiąſkowego woyſka o niebeſpieczeńſtwie gruchały, dla beſpieczeńſtwa Majeſtatu y Stanow, tyſiąc dwieście bardzo ćwiczoney piechoty ſwoią ſzkatułą chował. Od Rytwian Zamku ſwego, ſpędził Rakocego z Węgrami, wytrzymawſzy ich imprezy dość mężnie. Przenioſł ſię ná życie nieśmiertelne w roku 1662. W życiu wſtrzemiezliwy, w konwersacyi poważny, y acz żonaty przecież z innemi białogłowami ſtrzegł ſię przeſrawania. Co mieſiąc, oprocz tego w znacznieyſze przypadaiące Swięta ſpowiadał ſię y kommunikował. Tak około ſług ſwoich, iako y poddanych chorych ſtaranie czynił, áby im tak w potrzebach do ciała należących, iako y duchownych álbo duſznych nie ſchodziło. Przy Ianie Kazimierzu Krolu, niewzruſzoną wiarą ſtoiąc, y z nim za granice wſtąpiwſzy, wielkie ſzkody od Szwedow w dobrach ſwoich ponioſł, mężnie to iednak przyiął. Zakon naſz dobrotliwie kochał y przeciw ięzykom uſzczypliwym bronił, pod czas woyny Szwedzkiey ośmnaście oſob naſzych w dobrach ſwoich przez cały rok żywił, Prowincyi Polſkiey zapiſał y oddał Pałac Daniłowiczowſki nazwany, w Warſzawie. W Rytwianach po śmierci pochowany, któremu mieyſcu coroczney intraty przyczynił. Z Izabelli Tęczyńſki Jana Woiewody Krakowſkiego Corki, oſtatniey z tey Familii Dziedziczki, miał Corkę Zofią Staniſława Lubomirſkiego Marſzałka W. Koronnego Małżonkę, w Arytmetyce, w Muzyce, dobrze wyćwiczoną, y Synow dwoch Jana y Staniſława.
