Wikiźródła

Wypisy czarnoksięskie

<<< Dane tekstu >>>
Autor Julian Tuwim
Tytuł Wypisy czarnoksięskie
Pochodzenie Czary i czarty polskie oraz Wypisy czarnoksięskie
Wydawca Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“
Data wyd. 1924
Druk Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Bibljoteka Polska“
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne Cały tekst
Cały zbiór
Indeks stron


WYPISY CZARNOKSIĘSKIE
CZYLI
JADÓW I CZARTOWSKICH ZDRAD
MATKA THESSALIA
PUSZKA PANDORY POD POKRYWKĄ DOBROCI
NIESZCZĘŚĆ CHORÓB I ŚMIERCI PEŁNA, ALBO
O CZARCIE, OPĘTANYCH, CZARNOKSIĘSTWIE,
CZARACH I UPIERACH SCIENDA[1]




 Dzieła, z których wyjątki podaję w wypisach, omawiam w pierwszej lub w trzeciej części książki (zobacz str. 193 i nast.). Nie wątpię, że przeoczyłem niejedno. Brak odpowiedniej bibljografji[2] utrudniał poszukiwania. Większość materjału — to wyjątki z dzieł polemicznych i dogmatycznych. Jedynie „Thesaurus magicus domesticus“ i kilka zabobonnych recept z zielników zaliczyć można do literatury ściśle czarnoksięskiej. Pisma z „charakterami czarnoksięskiemi“, które według Gabrjela Leopolity (kazanie „Dziękowanie za chleb“) „uwijały się w Polsce“ w w. XVI, były tępione i palone zawzięcie.[3] O kilku książkach słyszałem tylko, znam je z tytułów, lecz odszukać nie mogłem.[4]
 Pisownia tekstów modernizowana, lecz nie jednolicie.

SPIS RZECZY
 
Str.

 Dzięgiel 
 149
 Miarz czyli mistrzownik 
 149
 Pokrzyk 
 150
 Lubczyk 
 151
 Przywrotnik 
 151
 Anyż polny 
 151
 Wódka z kwiecia dziewanny 
 152
 Ruta 
 152
 Szałwja 
 152
 Djament 
 152
 Kapłoni kamień 
 153
 Iskrzyk (Krabunkuł) 
 153
 Żółwie oko (Chelonites) 
 153
 Chryzolit 
 153
 Gagatek 
 153
 Jaspis 
 154
 Szafir 
 154
 Szmaragd 
 154
 Chcesz się dowiedzieć myśli, chęci i sekretów, osobliwie niewiast? 
 155
 Chcesz, aby małżeństwo zgodne i małżonkowie z siebie kontenci byli 
 156
 Chcesz osobę jaką usidlić miłością ku tobie? 
 156
 Chcesz poznać, która ciebie ze trzech lub czterech osób bardziej miłuje? 
 159
 Alchimja daje swe pożytki 
 159
 Złota prawdziwego alchimistowie uczynić żadną miarą nie mogą 
 159




  1. ↑ Tytuł „Jadów i czartowskich zdrad...“ etc. — z „Nowych Aten".
  2. ↑ Najważniejsze bibljografje przedmiotu w językach obcych:
     1. R. Jve-Plessis. Essai d'une bibliographie française méthodique et raisonnée de la sorcellerie et de la possession démoniaque. Paris 1900.
     2. Nisard Ch. Histoire des livres populaires ou de la littérature du colportage depuis l'origine de l'imprimerie jusqu'à l'établissement de la commission d'examen des livres du colportage. 2 ed. Paris 1864 (rozdział III).
     3. Ladragne. Sciences secrètes. Moscou 1870. (Książka b. rzadka, drukowana w ilości 75 egzemplarzy. Jest to katalog dzieł okultystycznych ze zbiorów ks. Uwarova).
     4. Chevalier. Répertoire des sources historiques du moyen âge. Partie bio-bibliographique. Paris 1877—1883.
     5. Catalogue des livres et manuscrits relatifs aux sciences occultes, provenant de la Bibliothèque de feu Stanislas de Guaita. (Bez miejsca i roku).
     6. Albert Caillet. Manuel bibliographique de sciences psychiques ou occultes. Paris 1913. 3 tomy. 7. J. G. T. Graesse. Bibliotheca magica et pneumatica oder wissenschaftlich geordnete Bibliographie der wichtigsten in das Gebiet des Zauber, Wunder, Geister und sonstigen Aberglaubens vorzüglich älterer Zeit einschlagenden Werke. Leipzig 1843.
     8. Scheible. Bibliotheca magica. Catalog des antiquarischen Bücherlagers von J. Scheible in Stuttgart, 1847.
     9. Hauber. Bibliotheca sive acta et scripta magica. Gründliche Nachrichten und Urteile von solchen Büchern u. Handlungen, welche die Macht des Teufels in leiblichen Dingen betreffen. Lemgo, 1738— 1745;
     10. Horst. Zauber-Bibliothek. Mainz 1825.
     11. Antoszewskij. Bibliografja okultizma 1783— 1909. Petersb. 1911.
     12. Sumcow N. Kołduny, upyri i wiedmy. Bibliogr. ukazatel. Charkow 1891.
  3. ↑ Por. Index librorum prohibitorum (Zamość 1604):
     §9. Libri omnes et scripta geomantiae, hydromantiae, aëromantiae, pyromantiae, onomantiae, chiromantiae, necromantiae sive in quibus continentur sortilegia, veneficia, auguria, auspicia, incantationes artis magicae prorsus reiciuntur. Episcopi vero diligenter provideant, ne astrologiae indiciariae libri, tractatus, indices, legantur vel habeantur.
     Trzy indeksy ksiąg zakazanych, opisane przez Celichowskiego (Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce X, 35—45) t.j. Kraków 1603, Zamość 1604 i Kraków 1617, nie zawierają jednak tyłułów takich książek. [Nb.: „Joannis Bodini Andegavensis Daemonomania omnino prohibetur“ (Index z r. 1604, str. 32)].
     O tem jak namiętnie prześladował kler książki zakazane mówi ustawa synodu piotrkowskiego z r. 1542:
     „... ut in singulis dioecesibus, ad minus semel in anno per duos loci ordinarios aut eorum delegatos, bibliothecae aut libri venales in eis contenti visitentur et diligentius revideantur, quod si qui libri in eis suspecti aut haeretici reperirentur, cremari debent“. (Lelewel Bibl. ksiąg dwoje, II, 97).
  4. ↑ O jednem z nich, wydanem przez Piotra Sarjusza z Pacanowa w roku 1527 wspomina Bandtke (Hist. druk. I, 227). Czacki (O lit. i pol. prawach) podaje tytuł dzieła Lubomilskiego „Monotesseron“, w którem autor zastanawia się nad zagadnieniem: „Jakiejże władzy źle czynienia nie ma djabeł i czyli ten djabeł sam ze swoich przymiotów chce ludzi gubić czyli szczególnem dopuszczeniem boskiem rozciągać ma swą władze?“ W „Rozprawie o żydach i karaitach“ (str. 104, uw. 4) czytamy o broszurce z r. 1557, „zawierającej dosyć poziome uwagi, jak oszukują mniemani czarownicy“. Na str. 105, uw. 1 pisze Czacki: „Dowody w piśmie o czarach i czarownicach 1567 r. (?) wydane, zdają się być z Wiera dzieła (De praestigiis et incantationibus) przepisane, lecz tylko na k. 4; nie zgadza się to jednakz datą obu edycji (Wier ur. 1515 um. 1588; Czacki pisze, że zna wydanie dopiero z 1660 r.).“
  5. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Rozdział niewyróżniony w oryginalnym spisie treści





Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Julian Tuwim.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Wypisy_czarnoksięskie&oldid=3595815”